Ketsch

Vun Wikipedia
Wappe Daitschlandkard
Wappe vun de Gemainde Ketsch
Ketsch
Daitschlandkard, Position vun de Gemainde Ketsch vorghowe
49.3658333333338.5336111111111101Koordinaten: 49° 22′ N, 8° 32′ O
Basisdate
Dialekt: Rhoifrängisch
Hääptvariant: Pälzisch
Rechionalvariant: Kurpälzisch
Bunnesland: Bade-Wirddeberg
Regierungsbezirk: Kallsruh
Krääs: Rhoi-Neggar-Krääs
Heche: 101 m ü. NHN
Fleche: 16,5 km²
Aiwohner: 12.780 (31.12.2011).
Bevelkerungsdicht: 774 Eiwohner je km²
Boschtläätzahl: 68775
Voawahl: 06202
Kfz-Kennzääche: HD
Gmäändschlüssel: 08 2 26 037
Adress vun de
Gemaindevawaltung:
Hockenheimer Straße 5
68775 Ketsch
Websait: www.ketsch.de
Bürgermeister: Jürgen Kappenstein (badailos)
Laach vun de Gemainde Ketsch im Rhoi-Neggar-Krääs
Kard
Kard

Ketsch iss e Gemeind im Rhoi-Negger-Krais in Bade-Wirddebärsch unn liegd domid in de Kurpalz. De Ord hot nohzu 12.800 Oiwuhner unn zur Gemeind keert außa Ketsch keen annere Ord meer. De jetzische Birgamaischda iss de bardeilose Jürgen Kappenstein. Ketsch hot ä Pardnaschafd middäm fronzäsischä Ord Trélazé.

Geografie[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Laach[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Ketsch liechd im nordesdlische Bade-Wirddebärsch, siedlisch vun Brihl, nerdlisch vunn Hoggene un weschdlisch vunn Schwedsingä. Weschdlisch vunn Ketsch liegd der Aldrhoi unn die Ketscha Rhoiinsel, die aa zu Ketsch kehrd. Die näkschte Großschdädt sinn Monnem, ugfähr 18 km weg unn Haidlberg, ugfähr 14 km weg vun Ketsch.

Nadurraum[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

St.Sebastianskärsch vum Aldrhoi aus gsehe.

Ketsch liechd esdlisch vum Rhoi in de Rhoiewene. Die Rända vun de Rhoiinsel wesdlisch is midd Flussaue bewaggse, die Rhoiinsel selwa im Große unn Gonze bewalded, viele Wildwutze leewe do. Die Rhoiinsel selwa is dorsch em Tulla soi Rhoibegradischung endschdonne, bai de Vabinnung vun de ehemolische Halbinsel fließd hait de Rhoi, vum Badena Feschdlond werd se dorsch de Aldrhoi gedrennd, en erhalde gebliwwene Wassaarm. Hait schdehd die Insel unner Nadurschudz Esdlisch vun Ketsch liechd de Ketscha Wald, nerdlisch unn siedlisch haabdsäschlisch Ägga unnn Felda vun de Baure.

1896 is Ketsch die Fläsch vum ehemolisch Kall-Luddwisch-See zugschlaache unn 1990 unner Nadurschudz gschdelld worre, do sie en Biotop fer vum Ausschderwe bedrohde Tier- unn Plonzearde darschdelle dudd. Vum resdlische Gemoindegebied werd des Gebied dorsch di Kraischbach gedrennd, welli vum Kraischgau kummend es Ketscha Gebied dorschfließd unn do aa in de Rhoi minded.

Die Ketscha Gemargung is 1652 Heggdar groß. Devuu endfalle 25,5% uff Siedlungs- unn Vakeasfläsch, en Driddl uff londwärdschafdlisch genudzdi Fläsch, 12,7% uff Wassafläsche unn 26,9% uff Waldfläsch.

Gschischt[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Erwähnd worde iss Ketsch des erschdemol inna Urkund im Joah 1150 unn hot dem Bischuf vunn Schbaya köhrt. Beriemt gworde iss der Ketscha Birgamaischda Enderle, dea sich gege de Kurfärschd Ottheinrich gwehrt hot, weller mid sene Perde die Ketscha Felda zerdrombeld hot. Im 17. Joarhunnad iss Ketsch im Dreßischjährische Kriech unn im Pälzische Erbfolgekriech zerschtert worde. Im Johr 1803 iss Ketsch, wege dea Säkularisierung, su Bade kumme. Vunn 1910 biss 1938 hots inn Ketsch ä Schtroßeboon gäwwä. 1915 iss Ketsch ons Schtrom- unn Dringwassanedds ogschlosse worde. Die KPD iss die schtärkscht Pardei inn de Woimarer Rebublig inn Ketsch gwesst, biss die Nazis nochm Kampf midde Kommunischdä die Mocht iwwernumme hewwe. 1973 iss Ketsch vum Låndgrais Mannem, wu uffgeleest worre iss, summ Rhoi-Negga-Grais kumme.

Relischione[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

1249 is die erschd Parrai in Ketsch erwähnd worre. Do Ketsch johrhunnerdelong zum Schbayra Dumkabidel gherd hot, is aa die iwwerwiegende Mehrhaid reemisch-kadolisch. Noch im Johr 1960 sinn 80% vun de Ketscha Kadolike gwessd. Die Ketscha Kadoligge ghere zur St.Sebastian-Gemää, die wiederum gherd zum Dekanad Wissloch unn zum Erzbischdum Fraibursch.

Do so wennische Prodeschdande in Ketsch gelebbd henn, hawwe die im 19. Johrhunnerd noch zur Brihler Parrai gherd. Die erschd evangelisch Gemaind is 1938 gegrindt worre, 1956 hot se ihr aigini Kärsch grigt. Die Parrai is 1968 selbschdännisch worre unn gherd hait zum Kärschebezärg Siedlische Kurpalz vun de Evangelische Lonneskärsch in Bade.

Saidem 17. Johrhunnerd sinn Judde im Ord nochwääsbar. Zur Jiidische Gemää in Ketsch henn aa die Judde vun Brihl gherd. 1825 henn 24 Judde im Ord gelebd, des ware 3,6% vun domols 670 Oiwuhner. Im Johr 1853 henn 44 Judde in Ketsch gelebd, saidem is die Zahl gsungge, bis 1933 ner noch draizäh Judde do ware. Seks vun ihne sinn de Vafolgung zum Obfa gfalle unn die Synagog is in de Raischspogromnachd zerschderd worre.

Oiwuhnerendwigglung[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Johr 1731 1818 1875 1925 1950 1967 1996 2000 2006 2011
Oiwuhner 295 612 1.566 3.622 5.000 8.334 12.678 13.014 12.837 12.780

Bolidik[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Gämaindärad[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

De Gämainderad in Ketsch hot 22 Sidz un werd in diregda Wahl gäwähld. Die jetzischä Verdailung vun de Sidz unn die Ergebnissä vun de Kommunalwahl 2009 uff dere Tabäll:

Gämainderad 2009
Bardei Schdimmä Sidz
CDU 40,9% (-6,0) 9 (-2)
SPD 32,5% (+1,5) 7 (=)
FWV 17,7% (+4,0) 4 (+1)
FDP/DVP/KL 8,9% (+0,5) 2 (+1)
Wahlbädailischung: 52,8%

Birgamaischda[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Im Wabbe vunn Ketsch isch lings der Enderle, weller en Birgamaischda in Ketsch gwesst iss. De jetzischä Birgamaischda vun Ketsch, de bardailose Jürgen Kappenstein, iss said 2006 im Amd. Ä Lischd vun de bishärischä Birgamaischda:

  • 1890–1909: Heinrich Rohr
  • 1909–1919: Karl Stratthaus
  • 1919–1928: Herrmann Lang (SPD)
  • 1928–1933: Joh. Sebastian Baro
  • 1933–1945: Heinrich Jünger (NSDAP)
  • 1945–1948: Paul Schilling (CDU)
  • 1948–1952: Lorenz Krupp (KPD)
  • 1953–1990: Ferdinand Schmid (CDU, schbäda bardailos)
  • 1990–2006: Hans Wirnshofer (CDU)
  • seit 2006: Jürgen Kappenstein (bardailos)

Jugändgämainderad[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Dä lädschd Jugändgemaindärad is 2008 gäwähld worre. 2010 wolldä sä noch än wählä, wolld sisch awwa faschd kääna uffschdelle lossä.

Wabbe[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Die Blasonierung vum Ketscha Wabbe: Im Silwa unn Blau gschbaldene Schild vorn de griingekläädede Enderle vun Ketsch mid griienem Federhud, rodm Koller unn Gärdl, umghängda roda Leddertasch unn schwaddse Schdulbeschdiefel, in de Händ ä Aggsd midd rodem Schdiel, kwer haldend; hinne en goldene Winggel (Triangel), aus dem soim Schaidl en goldnes Endraudekraiz waggse dudd, beglaided vun seksschdrahlische Schdern (1:2:1).

De Enderle is im 16. Johrhunnerd in Birgamaischda in Ketsch gewessd unn es gebbd aa ä Sag vun dem (siehe Enderlesag). Es Kraiz gehd uff e Siegl vun 1715 zerick. Es vum Generallondesarschiv ausgeschaffde Wabbe hot aa so ausgsehe, die Farwe ware schbayarisch Silwer unn Blau. 1957 hot Ketsch uff Wunsch vun de Gemäände en Wabbe mim Enderle valiehe griehd, said dem Johr gebbds aa die blau-gelwene Ketscha Flagg, wo vun monsche Haiser nunnerhängd odda gar an em Fahnemaschd befäsdischd is.

Gemäändepaddnaschafde[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Said 1999 hot Ketsch ä Paddnaschafd mim säksische Vielau, welles hait zu Rainsdorf gherd. Im haidische Leewe schbield die Paddnaschafd kaum ä Roll, Ketsch zaischd baim aindreffe in de Ord nedddemol õõ, dass es ä Paddnaschafd midd dem Ord hot. Aagezaischd werd die Paddnaschafd midd dem Ord Trélazé (Dépt. Maine-et-Loire) in Frongraisch, die said 2010 beschdehe dudd.

Kuldur unn Sehenswirdischkaide[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Die St.Sebastianskärsch in Ketsch

Ketsch liechd an de Bertha Benz Memorial Route, wu frieher die Bertha Benz unn ihre Sehn mim erschde Audo vun ihrm Monn rumgefahre sinn. Uff derre Schdregg lieche viele Sehenswirdichkaide. Gegeiwwer vum Margdbladz uff eena Vakeainsel is ä Schdatur vunnem Korbfleschda. Es Korbfleschde is in Ketsch frieher en wischdische Wärdschafdszweig gewessd.

Die kadolisch Kärsch St.Sebastian is 1905 vun Johannes Schroth im neuromanische Schdil erbaud worre unn gild als wischdigschd Sehenswirdischkaid in de Gemnää, is derre ihrn Turm jo im gonze Ord unn driwwer hianus sischdbar. Die Kärsch is die Nachfolgerin vun de 1787 oigwaihde St.Sebastianskärsch.

Said 2007 is im alde Wasswerk en Häämatmuseum unnergebrochd.

Fraizaid[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

1973 hot in Ketsch es Fraibad geeffned unn is 2003 renovierd unn modernisierd worre: Es Begge midd Wellebad, sowie es Schwimm- unn Schbringabegge sinn modernisierd unn ä 50 Meder longi Wassarudsch inschdallierd worre. Es 1967 ereffnede Hallebad is in de Wintersaison 2007/08 renovierd worre unn es Fließebegge dorsch en Edelschdahlbegge ersedzd worre. Siedlisch vun Ketsch liechd de Anglersee unn de Hohwiesesee, welle dorsch Ausbaggarung in de 50er Johr endschdonne sinn. De Hohwiesesee is en Badesee unn es lieche ainische Feriehaiser an dem soi Ufer. An dem See find aa jeds Johr es Fischer-Schdesche schdadd.

Es gebbd zwee Onglavaroi: De ASV Ketsch unn de Schbordfischaclub Ketsch. Angle konn mer außer am Onglasee aa am Aldrhoi.

Schbord[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Die erschd Frauemonnschafd vum TSG Ketsch schbield in de zwedde Hondball-Bunnesliga. Ringa vum KSV Ketsch schbiele in de Regionalliga BW. Die erschde Herremonnschafd vum Spvgg Ketsch schbield in de Londesliga.

Wärdschafd unn Infraschdruggdur[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Duwakernd in Ketsch (Auguschd 2011)

In Ketsch werd ä grooßi Meng on Schbargl õõgebaud unn hot Schwedzinge de Nååme "Schbarglschdadt" oigebrachd, wail Ketscha Schbargl uuvaschämdawais als "Schwedzinga Schbargl" verkaaft werd. Frieher war de Duwakõõbau in Ketsch waid vabraid unn es hot ä duwakvaarwaidende Fabrigg gewwe. Ä Regionalgsellschafd, ä Kaffeeröschderai unn en Lager vun ALDI Süd hawwe in Ketsch ihr Häämat. In Ketsch befind sisch zudem aa en BorgWarner-Werk.

Vakea[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Ketsch hot Oschliss an die A 6 im Oschde unn die A 61 im Siede. Vun 1912 bis 1968 hots ä Aisebahnschdreck vun Ketsch iwwer Brihl noch Mannem gewwe, die hot sisch awwa weegem schdarg õõschdaigende Audovakea nimmi gelohnd. De ÖPNV dudd hait de BRN midde Linie Brihl-Mannem, Schwetzinge-Haidlberg unn Hoggene-Schbaya. Ketsch kehrd zum Tarifgebied vum VRN.

Medie[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Die Schwetzinger Zaidung, ä Tochterzaidung vum Mannemer Morge, bericht iwwers lokale Gschehe. Des Amdsblatt Ketscher Nachrichten erschaind weschendlisch bai Nussbaum Medien. Regionales kummt aa im Rhoi-Neggar-Fernsehe, welles iwwer die gonz Medropolregion Rhoi-Negga berischd.

Bildung[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

In Ketsch gebds ä Grundschul unn mid der Neurottschule ä Grund- unn Haubdschul. Die Marion-Dönhoff-Realschule befind sisch siedlisch vun Briehl. Onnere waidabildende Schule in der Näh gebds in Hoggene unn Schwetzinge. Ketsch hot ä Biescherai.

Enderlesag[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Enderle-Schdatur vorm Ketscha Radhaus

Im 16. Johrhunnerd is de Enderle Schulthaiß (Birgamaischda), Bauer unn Fährmonn in Ketsch gewessd unn iwwer den gebbds ä Sag midd mehrere geringfiechisch abwaischende Versione, hier eeni devuu:

De Palzgraf Oddhainrisch hot als Neffe vum Kurferschd Friedrisch II. soine Juchendzaid im Summaschloss Schwedzinge vabrochd. Wail domols de Adel soi Jachd-Privileg ausglebd hot, hot aa de Oddhainrisch midd soina gonze Jaachd-Gsellschafd iwwermuudisch gejaachd unn dodebai de Ketscha Bauern ihre Saad zadrombeld. Aagfiehrd vum Enderle henn sisch die Ketscha Bauern baim Oddhainrisch bschwerd, awwa sinn ner ausgelachd worre. Aus Zorn iwwer des henn die Ketscha die Fuddablädz umgeschmisse unn de Enderle de greeschd Härsch erlegd, dem soi Gewaih hot er ons Schoine-Door õõgebrachd. De Oddhainrisch unn soine Jaachdgsellschafd awwa henn Rache gschwore unn sinn uffm Enderle soi Gud geridde, hawwe es Gewaih nunnergerisse, de Enderle gfange unn auspaitsche losse unn dem soi Dochda Evsche endfiehrd. Des hot ihn so in rasende Wud gebrochd, dassa es Wild in Masse umgelehd unn die Diener vum Oddhainrisch ermorded hot. Monsche henn ihm en Paggd mim Daiwel nochgsaad. Es Evsche hot in de Zwischezaid außm Haidlberja Schloss fliehe könne, awwa als es die wütende Schdimm vun saim Vadda im Haus gherd hot, hot es sisch endschlosse, erschd am näggschde Daach zu kumme, is weggeronnd unn im Neewl uugligglischerwais in de Rhoi g'falle. Als de Enderle am näggschde Daach soi Dochda dod am Ufa gfunne hot, hot er de Palzgraf Otthainrisch vafluchd. Es heeßt, dass de Enderle den Otthainrisch noch saim Dod mid em Gaischdaschiff uffm Weg in die Höll gehedzd hawwe soll.

Feschde[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Des alljährlisch in Ketsch zäh Daag lang bis zum zwedde Sunndag im Auguschd schdaddfindende Backfischfeschd iss mid 350.000 Bsucher des greeschde Feschd in Nordbade.

Ihrn Unåme faiare di Ketscher mid em Hewwlfeschd am Pingschtwocheend. Di Kerwe is immer am dridde Sunndag im Okdower.

Do is Ketsch im Innanedd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Der Gemeind Ketsch ihr Houmpeitsch

Sunschdiches[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Ä "Ketsch" hääßd mär aach ä schradseejlgedaagldes Schiff, wu soi Besan klänna wie de Großmaschd un voam Ruda schdeje hod.

Websaide[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

 Commons: Ketsch – Sammlung vun Bilder, Video un Audiodataie