Glashitt

Vun Wikipedia
Dialegd: Glashitterisch
Sångd-Peders-Kärsch
Di Glashitt uf da Gemaagung vun Heidelberg

Di Glashitt odder Pedersdal is e Dorf im siedweschdlische Odewald. Said 1936 gherts zu Zigglhause un said 1975 aa zur Schdadt Heidelberg.

Geografie[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Lag un Nadurraum[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Di Lag vun da Glashitt („Petersthal“)

Di Glashitt liggt im Schdååbachdal un is gånz vun bewaldede Hehe vum Odewald umgewwe. Nur noch Siede is des Dal offe. Dort is di Glashitt hait midd-em Nochbaord Zigghause zåmmegewachse. Da närdlische Nochbaord Wilhelmsfeld is iwwa e Gebirgsschdrooß mit Hoornodlskurve un iwwa de 495 m hoche Paß vum Långe Kärschebååm zu erraische.

Di Gemaagung hot e Greeß vun 371 Hegda. Ihrn diefschda Pungd is mit 177 m i. NN di so genånnde „Grenz“ zu Zigglhause im Schdāābachdal, da heggschde is mit 547 m da Dossemer Kopf im Norde.

Di Gemaagung beschdeht gräschdedails aus Wald, um di besiedelde Fläsche rum aa aus Wisse. Egger gibt-s net.

Geologie[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Da geologische Unnergrund vun da gånze Gemaagung is aus Bundsåndschdåå (aus da Triaszait).

Gschischd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Da Johann Peter Wenzel hot 1710 im owware Schdååbachdal e Glashitt gegrindt, um de Kurfärschdlische Hof un di Bevelgerung mit Glas zu versorge. 1719 is noch e Glashitt dazukumme un e paa Familje sin hergezoore. Zu demm Dorf, wu dodraus entschdånne is, sescht ma bis hait noch Glashitt (uf da Glashitt, isch geh uf di Glashitt). Ofiziell heeßts, noch-em Ortsgrinder Johann Peter Wenzel, Pedersdal.

Im Wabbe vun da Glashitt is da Schutzhailische, Petrus, mid-em Schlissl daagschdellt. Di Faawe vun da Flagg sin bloo un weiß.

Bevelgerungsendwigglung[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Johr 1768 1832 1852 1882 1900 1910 1925 1933 1936 2010
Oiwuhner[1] 112 262 340 392 523 569 683 736 780 937

Dialegd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Obwohl hait di Glashitt un Zigglhause zåmmegewachse sin, hert ma immer noch genau, wer aus wellem vun de beide Orde schdammt. Di Ausschbrooch un vor allem di Betonung is e bissl ånerschd un di Glashitter schwetze e bissl gemietlischer.

Gejeniwwer Wilhelmsfeld gibts greeßare Unnerschied im Dialegd. Do pausd sisch di ald Grenz zwische da kurpälzische Kellarei Waldegg (Wilhelmsfeld) un da ewefalls kurpälzische Schriesemer Zent (Glashitt) dursch. Ma sescht – jeweils in Wilhelmsfeld / uf da Glashitt: Froo / Fraa, Samsdoog / Samsdaag, Moond / Muund, Boone / Buune, Floosch, Flaisch / Fleesch, heern / hääre, di gäin / di geene, bäis / bees, schläischt / schlescht.[2]

Da Glashitter Dialegd ghert zum Kurpälzische.

Kuldurelles[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Bauwerge[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Di naigotische Sångd-Peders-Kärsch is gånz aus rodem Buntsåndschdåå gebaud un mid-are bemalde Holzdegg un farwische Glasfenschder ausgschdaddet. 1896/97 is-se im Zendrum vun da Glashitt gebaud worre, nochdem di barogge Peders-Kabell aus-m Johr 1738 beim Friedhof zu klää un baufällisch worre is. Da Aschidegt waa da Ludwig Maier.

Feschde[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

  • Di Glashitter Kerwe findt am zwedde Juniwocheend schdatt.
  • Seid 2011 sin immer åfangs Sebdember di Pedersdaler Mussigdeeg „Horsch emol“. Da Tiddel fä di Vaåschdaldung „Horsch emol“ is uf Kurpälzisch gewählt worre.

Wärdschafd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Di Sitzbuuch im Wald vun da Glashitt

Wie Zigglhause waa aa di Glashitt frieher e Wäschereidorf. Des weische Wasser ausem Buntsåndschdåå hot kään Kalg un faschd kää geleeßde Schdoffe. Desweje is es bsunnas gud zum Wesche geeigent. Uf da Glashitt un in Zigglhause is en haufe Wasch aus Heidelberg un Månnem gewesche worre.

Heit hot da Fremdeverkehr di gräschde wärdschafdlische Bedaidung uf da Glashitt, mid edlische Fremdebedde un viele Meglischkeide zum Wåndare in de Wälder. Aa di Schadt Heidelberg un ånnare Sehenswerdischkeide in da Region sin schnell zu erreische.

Da Wald is als ehemolischer kurfärschdlisch-pälzischer Kameralwald heit noch Schdaadswald un werd vum Lånd Bade-Wirddeberg bewärtschaft.

Lideradur[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

  • Reinhard Hoppe: 750 Jahre Ziegelhausen, 1220 - 1970, Heidelberg 1970
  • Luise Kleemann: Die Wäschereidörfer Ziegelhausen und Petersthal. (Phil. Diss.) Heidelberg 1905

Änzlnochwais[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

  1. Bevelgerungszahle bis 1936: Hoppe: 750 Jahre Ziegelhausen, S. 36. 2010: www.heidelberg.de
  2. Oskar Kilian: Mundart, in: Die Stadt- und Landkreise Heidelberg und Mannheim (Amtliche Kreisbeschreibung) rausgewwe vun da Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg in Verbindung mit de Städte un de Landkreise Heidelberg un Mannem, 1966–1970, Bånd 1, Allgemeiner Teil, 430–457