Andisemidismus

Iwwalewende vun Auschwidz

Haabdlaacha

Andisemidismus is än Antonym (Geschebegriff) zu Semidismus un schdammd als Wodd ärschd ausm Joa 1860. Gmäänd is dodemid Juddehaß.

Begriff

Laud Biewel geje all Välga uf em Noah soi Sehn Sem, Ham un Jafet zurig Gen 10 . Ääna vun däm Sem soi Noofahre waa de Abraham - un dodemid aach soi äldschd Suhn Ismael (mid Hagar gezeuchd) Gen 16 un vun däm die Arawa, un aach soi zwädde Suhn Isaak Gen 21 , de Vadda vum Jakob, där wu Israel genännd worn is. - Es is also schun ä bisje hirnvärbrannd, än andiisraelische semidische Arawa än Andisemid zu nenne... - awwa des Word hod sich als Begriff ingebürschad.

Gschichd un Hinnagrind in Aldatum un Middalda

Ägybde

Noodäm daß däm Jakob soi Suhn Josef noo Ägybde vakaafd worn is un doo zum ärschde Mõõ nooem Pharao worn is un soi Familiie hod nookumme geloßd, hän die sich vamead "wie die Kaniggl" un waare bald schdärga als wie die Ägybda (Ex 1 Eu). Do sinse geschurijeld worn noo Schdich un Faade un hä als Sklave diene gemißd, bis daßse de Moses zuriggfiad hod ins geloobde Lond. Des is de ärschde Fall vun Andisemidismus, wu iwwaliefad is - un ea zaischd aach schun die iwwlisch Grind: Ängschd voa Machdvalusd un voa de fremde Kuldua.

Dodebai schainds, als ob daßs Fremdeangschd podenziell imma un bai alle Mänsche gääb: när Mänsche mid närre bsunnaschd hochi Bildung un zudäm nuch bsunnaschd ausgeprächde Selbschbewusdsain hän kää Beriehrungsängschd gecheïwwa Främdm.

Was dän Machdväalusd õõgehd, so kimmd außa däm, was inde Biewl schun zidiad is, nadierlisch aach nuch die Angschd voa de främde Relischion middezu - guggn när mol, was fär eelänidsch Ärscha de Äschnadon ghadäd, wia soi Aton-Monotheïsmus dorschzsedze vasuuchd hod. Grundsädzlisch komma gonz allgemää fäsdschdelle, doß kää Machdhawa ande Relischion vum Volg indressiad is - außa es graifd ins Machdgefiesch oi.

Reema

Unna de Reema isses ärschdmols zu änäm sysdemadische Andisemidismus kumme: so tolerand die Reema iwwlischawais aach waare, so wenisch konndese in iam Polydeïsmus die monotheïsdische Judde begraife - un so wenisch hän iane Deëskaladzionsväsuche Ärfolsch ghäd, gonz im Geschedääl: om Änd is's zum Bar-Kochba-Ufschdand kumme: dodenooch hän die Reema die Judde als "Faind vun de gonze Menschhaid" (Tacitus) abgedun un ihne de Uffändhald in Jerusaläm vabode.

Grischdedum

Basis

In de Biewel wärd berischd, doß baim Jesus soi Oizuch in Jerusaläm gfaiad worn wär, ä paar Daach schbäda awwa hod soi Passion begon un wie de Piladus ihn hod fraigäwwe gewelld, do hods Volk gschrie: "Dun graizische! Ons Graiz middäm!" (Mt 22 f , Mk 15,11-15 , Lk 23,20-24 , Joh 19,15 )

Desdewesche hän die Grischde gedengd, doß die Judde, äs gonze Volg, alle, wu zum Pascha noo Jerusaläm kumme waarn, Jesus ärmord hän. Daß awwa när vun äm Haufe berichd wär un ned vum Volg, doß do aach gaaned viel Plaz ghad hän un daß aach als när än glääne Dääl vum Volg dodd waa, des hänse all außa achd geloßd - un grad so, daß Jesus selwad ä Judd waa, als Judd gebore, ärzoche un ufgewagse, daßa als Judd voa de Judde glead hod un vun sisch selbad gsaad hod, ea wäa ned kumme, färs Gsädz zu ännan, sunnan färs zu ärfille, all des hänse völlisch außa Achd geloßd!

Dodezu sin als aach nuch Lieje un Valoimdunge kumme wie daß die Judde Hostie schände dääde un se dääde Brunne vagifde un Kinna ärmorde.

Forme

Uf därre Basis isses ned när zu ainischn häßlischn Talmudvabrännunge kumme, sunnan aach zu de Pogrome aus Anlaß vunde Graizziesch. Bsunnaschd schlimm waas baim allaärschde, där wu ofd gaaned midgzäld wärd, ofd aach falsch als Kinnakraizzuch genännd wärd odda als daitsche Kraizzuch, rischdischa is Volgsgraizzuch. Aami Adlisch un Bauern sin schun ä halb Joa voa de Zaid ufgebroch un hän unnaweschs schunämol es wüüde õõgfonge: im gonze Rhoilond, voaallm in Kölle, Määnz un Woams, awwa aach in Oschfrongraisch hän die Laid ia Wud ande Judde ausgeloßd un es is zu grauehafde Pogrome kumme. Schutz un Hilf gabs zwaa vunde Kadolisch Kärsch, die Bischef hän selwad Laib un Lewe riskiad, um "iane" Judde zu schidze, hänse aach in die Dume geloßd, awwa de Mob waa zu schdarg un es waan zuviel un aach es oosassisch Volg hod midgedun: Saiddäm doß die Muslimi de Templbärsch vauuglimpfd un es Hailisch Grab samd Kärsch vawiesd hän, hods in alle grischdlich Länna, bsunnaschdär awwa in Middloiropa än ausgeprägde Haß uf alles ned grisdlische gäwwe - un somid aach uf die Judde...

Wiedahold hod sich des Schbekdagl baim zwädde Graizzuch.

Kään Deud bessa waa die Reformadzion: Ludda hod gschriwwe, daß die Judde gaa kää Räschd uf ian Kuld hädde un daß mä iane Synagoche un Haisa solld abfaggle.

Wäddschafd

Die Judde waan die äänzisch, wu Zinse hän nämme gedärfd. Sulong wie daß des när vunde Raische waa, is's jo nuch oogonge, obwohl ihne des nadialisch än gruße Oifluß uf die Polidig bschead hod. Obwohl die Zinse ned graad niedrisch waan, hod so moncha Färschd mea on polidische Zugschdändnisse bezaald, als wai on Zinse. Wia donn awwa aach die Ärmere in die Zinsschiral kumme sin un ofd gnuch alles valore hän, hänse vaschdänlischwais än Rochus uff iane Glaibisch griehd, ofd gnuch so schdaag, doßse oogfang hän zu hädze. Des hod, wonns aach ned glai zu Pogrome gfiad hod, doch den allgmoi vabraidede Juddehaß schiad un de nägschde Pogrome de Boddm beraid: Wann donn än Färsch mid soine Schulde nimmi in nuch aus gewißd hod un hod dorschbligge geloßd, doß när die Judde on heeschare Abgawe, heeschare Praise un sunsch nuch monschm schuld wäan, don hods ned long gedauad, bis mer - wirra mol - mid Dolsch un Faia ins Juddeväddl gezooche is. Un wann donn die raichschde boim Färsch Zufluchd gsuch hän, hänse die daia zu bzahle ghäd.

Naizaid

Noom 30-jährsche Griesch hod mär allsaids ärschdämol misse die Wunde lägge - bsunnaschdär in Daitschlond. Da ware när die Hofjudde gfährd, wanse de Schudz vum Hof valore hän.

19. Joahunnad

Im 19. Jh. hod donn de gonze Andisemidismus ä naii Grundlooch griehd: äänasaids dorsch die voaherisch Zaid vunde Uffkläarung, onnarasaids dorsch de Värsuch, alles wisseschafdlisch zu ärklääre, außadäm awwa aach dodorsch, doß dadsäschlisch es Finanzwese fasch kombled in jiddisch Händ waa. Iwwa Joahunnad waanse vun allem onnan ausgschloß gewesd un hän sisch uf Geldvalaih schbedzialisiad ghed, imma schun sin die Beziehunge unna de jiedsche Gmää gpleeschd worn, Jezad hänse die Schõõs gnuzd un äm Middlschdann unde Klääne ä tödlisch Konkurrenz gmeschd: die Schusda waare grischdlich Handwärka, die Schuhfabrikande jiddisch Gschäfdslaid.

Nadierlich waare ned all Judde raisch un aach ned all när im Finanzsegdor: die mehrschde waare Lehra, Ärzde, Jurisde, Forscha, Valeescha, viele awwa aach in vor- un friehkommunisdische Beweschunge agdiv - un viel zu viele (doo waa jeda äänzlne ääna zuviel!) hän als nuch mid Schläfelogge un im Kafdan ä Laihaus odda äänlisches bedriwwe. Un die sin nadiealisch es measchd un es iewlschd uffgfalle - die Ärzd un Leara hod mär gaaned als jiddisch waagnumme, de "Klääda-Judd" awwa waa gradezu schbrischwärdlisch.

De Naid is gewagse un midm die "Nodwänischkaid" ä Ärklärung zu finne, fär die Judde als mindaweadisch abzudue. Do kam de Darwin mid soinere Abschdammungslea grad räschd: do hod mär när mid viel Phandasie un uubschwead vun äschdm Wisse drõ rumbaschdle gemißd, um ä mundgeräschd Rassetheorie zammezubringe. Doodenõõ wäre die Judde ä midaweadisch Rass, dea gescheïwwa mär sich alles erausnämme känd - un miß! - wail se aach nuch gfäalisch wäa.

Iwwa dän gewaldische un faschd allgejewädsche Andisemidismus inde USA leesche bsunnaschda die große Romane vun Harold Robbins ä bereed Zaischnis ab.

Am End vum 19 Jh. hod Frongraisch midde Dreyfus-Affäa soin große Andisemidismusskandaal ghäd: die äänzisch Grind fär soi Õõglaach waan, daßa än daidschdämmisch Judd waa. mid falsche Schainbewaise issa vaurdaild un deprdiad worrn uf die Daiwlsinsl, wua Ännzlhafd griehd hod. de Urdail is aach nuch long uffräschd ärhalde worn, nodäm daßde Ferdinand Walsin-Esterházy als Dääda ändlaafd waa. Ja, där Schbion is sugaa nuch fraigschbroche worn, obwohl daßsa als Täda bekannd wa.

Émile Zola hod soi "J'accuse" vaäffndlischd un mußd fliehe. De Cassdzionsgrischdshof hod des Värfahre schließlisch an Milidärgerischd zurigvawiese, där wu de Dreyfus numol värurdaild hod, desmol mid mildande Umschdänn. Ärschd innärrem dridde Õõlauf hodn don es Cassadzionsgerischd diregd fraigschbroche... - mär sähd, daß des in Frongraisch de Heejepungd vum Andisemidismus gwäsd wäa. Ääns vunde Resuldade waa, daß de Herzl mid soim Buch "Der Judenstaat" de Zionismus begrind hod.

20. Joahunnad

Om Õõfang vum 20. Jh. sin die "Prodokolle vunde Waise vun Zion" vabraid worrn, die aus änare umgearwaid ald Sadier gschaffd worn sin. Mär nämmd haid õõ, daß des urschbringlich vun russische Gehaimdienschdla gemachd worn is,l fär de Zaa geje die Judde ufzebringe. Denooch hänse Vawändung gfun geje die Bolschewike, die wu mär als jiddisch õõgseje hod - de Trotzki waa Jud, onnan vunde nai Regiarung aach - un als Zaaremärda. Die Pogrome, wu daß de russische Borjagriesch beglaid hän, wärn wohl iwwa 100.000 Judde es Leewe gekoschd hän.

Die Zions-Prodokolle, de jiddisch Bolschewismus un iane jiddisch Weldvascheerung waan aach die gonz grußi Sorsche vunde Nazis (Nazionalsozialisde, Nazionalsodzialisdisch Daidsch Awaidapadai): hinna Rußlond un hinna de USA dääde Judde schdägge, wu fär Daidschlond ä Bedrohung wäan. Schun inde 20er Joa vum 20. Jh. hods in Daitschlond massisch Iwwagriff uf offne Schdrooß gäwwe, wann die Nazi-Horde umheagzoche sin. Noodäm daß die Nazis ande Machd waare, isses zum Boikodd vun jiddische Gschäfde kumme un die Judde sin ausm Schdaadsdienschd ändlasse worn. Noom Schubert (gugg in Lideradur) waas Ziel vum "grußdaidsche Raisch", doß die Judde auswandan sollde - was awwa när uugfäa 150.000 vunäre halwe Million bis 1938 geduun hän, obwohl schun im Sebdämba 1935 die Nirnbärscha Gsädze ärlaß worrn sin. Aach noom "Õõschluß" vun Eesdraisch - so Schubert - häd die Geschdabo nuch die Auswandrung gfädad, es wäre dorsch die Ogubazion nuch 200.000 Judde "ins Raisch" kumme.

Zwää Millione Judde kame glai noom Iwwafall uf Pole (1939) unnas NS-Reschiem, mär hod õõgfange, se in Gheeddos oizuschließe un die Gsädze waida värschäafd. Im Juni 1941 sin die daidsche Trubbe in die UdSSR oimarschiad un im Juli 1941 hodde Göring äm Heydrich de Bfehl gäwwe, ä Gsädz fär ä "Ändlösung" oizuraische.

Aach de Hans Helmut Kirst vatritt in soim Roman Die Nächte der langen Messer (1975) die Iwwazoischung, doß die Nazis ärschdemol ausgetäschd hän, wie waid doßse geje kännde un wie daß die Bvölgerung reagiere dääd, wamma nuch massiva geje die Judde voageje dääd, echa doßse sich an ia greeßdes Vabräsche gedraud hän. Un wamma siehd un beriggsischdichd, was när allääns schun es couraschiade Uffdreede vum Kadinaal Graf vun Gaale in Minschda bewirche gekännd hod, daß wann ned aus Faischhaid un joahunnadealdem Andisemidismus es daidsche Volg Ruh ghalde häd, die Nazis sich dän lädschde Schridd aach ned gedraud hawwe dääde.

Daßs on Wille un Muud zu äm couraschiade Uffdrede gfehld hod, zaischd aach es 38a Pogrom: die Nazis hän gewieded, viel onnan hän midgeduun, kaam änna hodde Judde gholfe - un wann doch, donn när vaschdegd un haimlisch.

Oogedachd waa vunde Nazis voaallm ä großõõgleedi Depordazion noo Madagaska, wail die ärhoffde Masseauswandarung ande aischn Gsädze wie ande fehlend Beraidschafd vunde Nachbaschdaade gschaidad waa.

Schoa

Auschwidz: Endschdazion, do fär Judde vunde Kapade

Heydrisch, änna vunde Haubdvabräsch, hod schun Midde 1940 gschriwwe, 3¼ Millione Judde wääa zuviel fär än Auswandarungsprojegd, mär brääschd ä terridoriale Leesung. Ää Joa schbäda hodda donn de Bfehl dezu griehd (gugg owwe). Gedachd waa ärschd on ä Judde-'Region' im eschdliche Pole odda gaa bai de Pribjed-Simp. Wann genau sich des geännad hod, is ned bekannd, sischa is awwa, doßs voa de Oirischdung vunde Vanischdungslacha gewäsd soi muß, also wohl koz voa de Wannseekonfarenz im Janua 1942.

Es bsunnaschdäre ande Schoa waa ned de Vanischdungswille - den hän die Amis gejeiwwa de Indiana un annan nuch gonz onnaschdär gezaischd - un aach ned die Skrubellosischkaid, die bai Amis un Russe imma schun viel greeßa waa, sunnan die induschdrielle Deedung, es grausame, ja, es daiflische Abschlachde vun Mensche als quasi Supa-Gruß-Konzäan: In Gheddos hod mär die Judde gsammeld un in Viehwaggongs midde Bahn in die Vanischdungslacha gschiggd. Dord sinse sordiad, in Gaaskamman ärmord un in Serie vun Kremaor-Eefe vabrannd worn. Rund 4 Millione. In 4 Joa. Iwwa 2.700 am Daach. In finf Lacha. Zwäähunnad bis waid iwwa 1000 an jedm Daach in jedm Lacha. Un nomol halbsoviel ausahalb vunde Laacha, baide Transporde, bai Masse-Ärschießunge in Rußlond wäärndm Voamaasch, bai "Schdraf"agdzione. 6 Millone Judde.

Gsambdbeuadailung un Prävention

Todesfabrik

Haid wääs mär, doß Judde kää onna Rass sin wie Oirpäa, doßs aach kää jiddisch Weldvaschweeerung gäwwe hod odda gäbd un doß där gonze Juddehaß när uf Naid un Ängschd voa Främdm basiad hod.

Die beschd Voabaischung sin uff de ää Said Ufkläärung un aach gejesaidische Besuche un fraindschafdlische Kondagde un uf de onnan Said Assimilazion un Indegrazion un außadäm uf alle Saide vameade Bildung un die Beuadailung vu jedem Mänsch ausschließlisch noo soim Wisse un Kenne un Vahalde, ned noo Relischion, Abschdammung, Aussehn, Kläädung: je primidiva än Mensch is, desdo gewaldberaida isa, desdo ängschdlicha isa, desdowenischa konna sich ardiguliere un desdo wenischa konna argumändiere. Je schdärga die Fraindschafd zwische Mense is, desdo wenischa konn sisch zwische se dränge.

Kään Volk is per se bessa odda schlächda als wie än annärschdäres, guude un schlächde Mänsche gäbds imma un iwwarall: Bängschda sin Bängschda un Vabräscha sin Vabräscha, egal mid wälsche Relischion un aus wällm Volk. Wea onna Välga iwwafälld is griminäll, egal, oba ameriganischa Präsidend än eesdraichische Owwagfraide is odda än schwaaze Räschdsvadreja odda än gälwe Pardaifungzionär. Wea hingesche Friede schdifde un Geschesädz ausglaische duud, wea in än jedm ärschdämol dän aonnan Mänsch reschbägdiad, dea is voa egal wellm Hinnagrund än guude, än edle Mänsch.

Lideradur

• Kurt Schubert: "Gestaltwandel des Antisemitismus", Vordrach am 24. Jänner 2002 in Ebensee, online als pdf
• Albert von Aachen und Ekkehard von Aura: Emico and the Slaughter of the Rhineland Jews - Emicho und das Massaker an den rheinischen Juden.
• Jewish Encyclopedia: The Crusades
• Torsten Ripper: Vom Vorurteil zur Vernichtung. Hitler und die „Endlösung der Judenfrage“. Studie zu Bolidig un Wisseschaffd, Wocheschau-Väala, Schwalwach/Taunus 2001, ISBN 3879204705 (Rezension vun Wigbert Benz uf Shoa.de, 2005)
• Knut Mellenthin: Chronologschie vum Holocaust (mid Quellenõõgawe un Ardiggl zu Oinzlaschbegde vunde Schoa, vaeffndlischd 2006)
• Hans-Erich Volkmann (Hrsg.): Das Russlandbild im Dritten Reich. Böhlau, Köln u. a. 1994, ISBN 3-412-15793-7.
• Wolfgang Wippermann: Agenten des Bösen. Verschwörungstheorien von Luther bis heute. be.bra-Verlag, Berlin 2007, ISBN 978-3-89809-073-5.
• Arno J. Mayer: Der Krieg als Kreuzzug. Das Deutsche Reich, Hitlers Wehrmacht und die „Endlösung“. Rowohlt, Reinbek bai Hamburg 1989, ISBN 3-498-04333-1.
• Hans-Erich Volkmann (Hrsg.): Das Russlandbild im Dritten Reich. Böhlau, Köln u. a. 1994, ISBN 3-412-15793-7.

Lings

 Commons: Andisemidismus – Sammlung vun Bilder, Video un Audiodataie

• Daidschi Ausgab vun 1924 aus de Judaica-Sammlung vunde Universidädtsbibliothek Frongfod/M.
• Tobias Jaecker: Die hartnäckigste Lügengeschichte der Welt (9. November 2005)
• Göran Larsson: Die Macht einer Lüge. Fakten oder Fälschung: Die Protokolle der Weisen von Zion (PDF-Datei; 423 kB)
• Auschwitz: „Fotografische Fragmente“