Unnaschied vunde Gschischde vun "Vorderpfälzisch"
→Auswoandara: erg. |
erg. |
||
| Zail 19: | Zail 19: | ||
}} |
}} |
||
'''Voadapälsisch''' ghead zude [[Pälzisch|Pälsische Dialegde]] un isch'ä Dialegdgrubb vum [[Rhoifrängisch]]e, wu zum [[Westmitteldeutsch|Weschdmiddeldaitsche]] gheare dud un wu'ma in [[Rhoiland-Palz|Rhoilond-Palz]] un a in [[Hessen|Siedhesse]] un [[Baden-Württemberg|Noadbaade]], awa a im noadechdlische Deel vun [[Frongraisch]] babble dud. |
'''Voadapälsisch''' ghead zude [[Pälzisch|Pälsische Dialegde]] un isch'ä Dialegdgrubb vum [[Rhoifrängisch]]e, wu zum [[Westmitteldeutsch|Weschdmiddeldaitsche]] gheare dud un wu'ma in [[Rhoiland-Palz|Rhoilond-Palz]] un a in [[Hessen|Siedhesse]] un [[Baden-Württemberg|Noadbaade]], awa a im noadechdlische Deel vun [[Frongraisch]] babble dud. |
||
== Schbroochg'bied == |
|||
Voadapälsisch werd iwawieschnd in de Voadapals g'babbeld, wu in de [[Oberrheinische Tiefebene|Rhoiewene]] lischd. Iwagäng hods im Oschddeel vum [[Nordpfälzer Bergland|Noadpälsa Beaschlond]], wuma awa zum Voadapälsa Schbroochg'bied zehle dud. Irschendwu noadechdlisch vunde Grens zwische de [[Palz (Reg.Bez.)|Palz]] un [[Rheinhessen|Roihesse]] head's Voadapälsische uff. Wu gnau echdlisch oam [[Oberrhein|Owarhoi]] s'Voadapälsische uffhere dud, isch bai de [[Linguistik|Sschbroochforscha]] umschdridde. Zum Deel werd do g'meend, dasses [[Kurpfälzisch|Kuapälsisch]] vun [[Mannheim|Monnem]]/[[Heidelberg|Haidlbeasch]] als Unagrubb zum Voadapälsische d'zu kead. Im Siede geds Voadapälsische doan in [[Frankreich|Frongraisch]] ins [[Bas-Rhin|neadlische Elsass]] noi un im Weschde geds irschendwu im [[Pfälzerwald|Pälsawald]] ins [[Westpfälzisch|Weschdpälsische]] iwa. |
|||
== Auswoandara == |
== Auswoandara == |
||
Iwwa'awaidung vun 11:21, 8. Dez 2011
| Voadapälsisch | ||
|---|---|---|
|
G'babbeld in |
Rhoilond-Palz, Baade-Wiaddebeasch, Hesse, Frongraisch | |
| Schbroochlischi Oideelung |
||
Voadapälsisch ghead zude Pälsische Dialegde un isch'ä Dialegdgrubb vum Rhoifrängische, wu zum Weschdmiddeldaitsche gheare dud un wu'ma in Rhoilond-Palz un a in Siedhesse un Noadbaade, awa a im noadechdlische Deel vun Frongraisch babble dud.
Schbroochg'bied
Voadapälsisch werd iwawieschnd in de Voadapals g'babbeld, wu in de Rhoiewene lischd. Iwagäng hods im Oschddeel vum Noadpälsa Beaschlond, wuma awa zum Voadapälsa Schbroochg'bied zehle dud. Irschendwu noadechdlisch vunde Grens zwische de Palz un Roihesse head's Voadapälsische uff. Wu gnau echdlisch oam Owarhoi s'Voadapälsische uffhere dud, isch bai de Sschbroochforscha umschdridde. Zum Deel werd do g'meend, dasses Kuapälsisch vun Monnem/Haidlbeasch als Unagrubb zum Voadapälsische d'zu kead. Im Siede geds Voadapälsische doan in Frongraisch ins neadlische Elsass noi un im Weschde geds irschendwu im Pälsawald ins Weschdpälsische iwa.
Auswoandara
Im 18. Johahunad hawen Auswoandara, wu aus de Palz weggonge sin, ia Schbrooch noch Noadamerigga g'brochd. Haid heesd die Schbrooch Pennsilwenia Dadsch, isch awa ewe aischendlisch Daidsch un midm Voadapälsische eng vawoand.
Oideelung
Im '„Linguasphere Register“[1] weren unam Voadapälsische (52-ACB-df) finf Dialeggd uffg'fiad.
- 52-ACB-dfa: Elsessisch-Pälsisch (Waißebuasch (Wissembourg)/Noadelsass)
- 52-ACB-dfb: Haadgbiaschisch (Haadgbiasch/Haad/Daidschi Woischdroos)
- 52-ACB-dfc: Schbaijmarisch-Loandausch (Schbaija/Loandau/siedlischi Voadapals)
- 52-ACB-dfd: Ludwischshefnerisch (Ludwischshaafe/neadlischi Voadapals)
- 52-ACB-dfe: Woamsarisch (Woams/siedlisches Rhoihesse)
Linguischde sin domid awa ned ima oivaschdone un meenen
- S'Schbaijmarische hod midm Loandausche wenisch zu due, awa dod'voa midm Ludwischshefnerische.
- S'Loandausche khead zum Siedpälsische, wus im „Linguasphere Register“ gaaned hod.
- Onde siedlischi Haad werds Siedpälsische g'babbld.
- S'Ludwischshefnerische isch ned wies Noadoschdpälsische.
Änslnochwees
- ↑ Linguasphere Register, 1999/2000, Seiten 430