De Krabb (Poe)

De Krabb (The Raven) vunn Schrifdschdella Edgar Allan Poe iss ääns vunn de bekanndeschde omerikonische Gedischde.

Inhald

Es geht do drin umm en Monn, demm soi Geliebde nomens Lenor' gschdorwe iss unn der Vergesse suchd boim Läse vunn seldene, alde Bischer. Äämol nachds, wie er schunn faschd boim Oischloofe iss, heerd er ä Kloppe on de Deer unn zuerschd denkt er, daß dess e Zaische vunn de Lenor' soi kennt, awwer donn schiebt ers uffs Kaminfaier unn die Vorheng, wu sisch beweeschen. Wie er die Deer uffmachd, iss niemond do unn ersch nochem zwädden Kloppe merkt er, daß er sisch doch nett gedaischt hott, wail'n Krabb ins Zimmer gfloche kummt unn sisch uff die Pallas-Bischd iwwer de Deer setzt.

De Monn froocht de Krabb noch soim Nome unn do kräschzt der „Nimmermehr“, was den Monn gonz rotlos macht. Wie er sisch grad selberschd oiredt, soi Lenor' zu vergesse, gebbt der Vochel nochemol des „Nimmermehr“ vunn sisch und dodruffhi schdellt de Monn noch e paar Frooche: Ob soi Seelequale besser wern odder ob er soi Lenor' widder treffe deed, awwer die Ondword iss immer die glaisch.

Jetztert werd de Monn ganz eppeldenzisch unn kraischd den Krabb oo, er soll sisch fortmache. Awwer der blaibt uff de Pallas-Bischd hocke unn werft soin Schadde dauerhafd uff den Monn unn aa dem soi Seel ...

De Edgar Allan Poe hodd zeh Johr onn dem Gedicht g'schaffd und es war soin greegschde Erfolsch. Zuerschd erschiene iss es 1845 in de American Review in New York. Iwwersetzd worre iss es in alle meeschlische Sprooche, unner annerem aa 1891 als Der Krab in Pennsylvanisch-Daitsch vunn em Henry Lee Fischer (1822–1909). Dess war en Lehrer unn Räschdsoowald, wu in soinere Fraizait noch viel onnere pennsylvanisch-daitsche Gedichte gschriwwe hot. Uff sellare Fassung beruht aa di pälzisch Version do.

Tegschd

De Krabb

Middernachd wars unn schaurisch,
Isch war furschbaar mied unn traurisch
Iwwer viel so alde Bischer
Voll vunn gonz fergessner Lehr;
Un ich hab so halwer g'schlummert -
Hot's uff ä'mol so gebummert -
So wie's macht wonn's bissel dunnert -
Daß es rappelt on de Dheer;
„'S isch en B'sucher,“ saach isch zu mer
Selwert, - „Kloppt an moinre Deer -
Des iss alles was isch heer.“

Un so wie ich misch erinner',
War's so oofongs in em Winner,
Un ä jeder gliehend Zinner
werft soin Schadde uff em Flur;
Unn isch hab gewinnscht 's weer moorsche,
Awer do war nix zu boorsche
Aus de Bischer – nix wie Sorsche -
Sorsche for moi lieb Lenor';
Ach, dasse noch bai mer weer!
Die Engel henn se g'nennt Lenor' -
jetz isse nomelos fer immermehr.

Unn ich war so halb im Zwaifel -
Hinner'm Vorhong hockt de Daifel,
Unn es war mer ängschterlich,
Schauderig unn schrecklich weh,
Grad als wonn mit jedem Droppe
Blut, moi Herz dhet schtärker kloppe -
Denk isch, „do will ener schtoppe
Iwwer Nacht – vellaischt aa zwää -
Denk isch, Alder, du konnschd kloppe,
Oder machscht dai's Weges geh -
Grad so isch's unn garnix meh.

Awwer jetzterd faß ich's Herze -
Denk, isch will des Ding abkerze -
Saach isch „Alder“ oder „Aldi“
Isch konn des Kloppe net ferschteh.
Awwer ich war schwer im Kopp, unn
Wie du bischt so kumme kloppe -
Hett mer kenne Hoor ausroppe,
Wonn isch's so hett kenne schtoppe -
Grad des Kloppe, unn net meh“
Donn mach ich die Dheer uff, wait -
Do war nix als Dungkelhaid.

Dief unn Dungkelhaid geguggd,
Unn ich habb geglaabt es schpuckt;
Gezwaifelt haww isch, halb gedräämd
Wie isch habb's noch nie zuvor;
Nie so schtill als wie es jetz war,
Nie so dunkel als es jetz war,
Un dess äänzisch Wort wu g'schwätzt war,
War's gepischpert Wort, „Lenor'“
Hab's gepischpert un net mää;
Un des Echo lais, „Lenor'“
Haww isch g'heert, un des allää.

Donn war's widder schdill unn schdumm,
Doch, so g'schwindt ich dreh' misch rum,
Haww isch's widder heere kloppe,
Bissel lauter wie zuvor;
Sag ich zu mer selwert, „O,
Ebbes kloppt am Fenschter do,
Awer halt emol bai Jo!
Isch geh d'ra un vissidir;
Brav, mai Herz, isch hab die Kunscht,
Daifelsdreck unn Hexeschmier“ -
'S war de Wind unn garnix sunscht!

Näggschdens, mach ich uf de Laade,
Bringd's nix, dhut's doch aa känn Schade!
Unn zum Fenschder noi gedappt
Kummt so'n alter schwarzer Krabb!
Saachd kää Wort – net mol „wie geht's?“
Net „was maggschd?“ un net „wie schtet's?“
Gar net zaudrig und net bleed,
Hockt sich uff moi Kammerdeer -
Uff ä Bild, dort in de Heeh -
Grad dort uff de Schtuwwedeer,
Hockt de Vochel, un net meh.

Doch, so rädselhafde Sache
henn mich halwer lache mache;
Hockt er dort als wie en Parre,
Iwwer moiner Schtuwwedeer;
Saach isch, „alter schwarzer, g'schorner,
In de alde Zait geborner -
Was wääß isch vellaischd, valorner -
'S wunndert mich so arrisch sehr,
Wer du bischt, wu kummscht du heer?
Saach mer, saach mer, wie du hääscht;
Saachd de Vochel, „Nimmermehr.“

Gonz erschdaunt war isch zu heere
So en Vochel mir so lehre;
Doch die Antwort in dem mään isch,
War ned graad so e großi Lehr,
Unn en jeder konn's beleesche
Das noch kenner so en Seesche
Emol g'hatt hot uff soi Weesche -
So enn Vochel – so e Ehr -
Vochel oder Dier uff Bilder,
iwwer soiner Schtuwwedeer,
Mittem Nome „Nimmermehr!“

Hockt er awwer, dort allänisch
Saachd mer awwer, doch so wänisch
Grad ä Wort, als wonn soi Seel'
In dem Wort verboorsche weer!
Unn er saachd kä onner Wort -
Schtumm, unn schtimmlos hockt er dort;
Saach isch, „monsche Fraind sinn fort,
Unn sie kummen nimmie heer;
Unn bis Moorsche gehschd du aa,
Wie die Hoffnung unn die Ehr,“
Saachd de Vochel „Nimmermehr.“

Un ich hab mich frisch verwunnert
Iwwer so e dunk'li Antwort;
„Ohne Zwaifel, was er preddischd,“
Saach isch, „isch soi ganzi Lehr,
Die er vunn soim Määschder g'lernt hot,
Den e Uuglick, v'laicht, erzernt hot -
Valorni Frucht wu er geerndt hot,
Bis soi Kummerlascht so schweer war,
Un soi Trauerlied un Lehr war,
'S melancholisch, arg unn schweer,
Nimmermehr', ach, nimmermehr!“

Denk isch, du witt mich bedriehsche
Mit so schwarze Vochelsliehsche;
'S hot misch g'lächeld, unn isch hock misch
Vor denn Vochel onn die Deer;
Hock misch uff e Sommetkisse,
Uff enn Schduhl – so hawwisch misse -
Denk ich, doch, jetz will isch's wisse
Meh vun dere Vochels-Lehr -
Was der grimmisch, schrecklich Vochel
Wu mer prophezait doheer,
Määnd do mit soim „Nimmermehr.“

Wunner als un roth baizaite,
Was des Ding meschd forbedaite,
Wail soi helle, schwarze Aache
Henn moi Herz gerihrt so sehr;
Des, un meh meschd isch doch wisse
Schwaischend hock isch uff moim Kisse -
Allunruhisch war moi G'wisse,
Wail die Helling schtrahlt, ung'fähr,
Nimmer iwwer die Begleeding
Wu so wie isch effders heer,
Sie geruuht hot, nimmermehr.

Donn hot's g'schaint als wonn die Luft
Schweerer weer unn sieß mit Duft;
Unn isch heer gonz laise Trappe
Kumme uffem Deppisch heer;
„Uuglicksmensch'“ haww isch gekrische,
„Faule Fisch sinn do dezwische,
Ruh! ach Ruh!“ haww isch gekrische,
„Unn fergess se immermehr!
Drink, ach drink en guude Troppe,
Unn fergess se immermehr!“
Kraischt de Vochel „Nimmermehr!“

Falsch Prophet, du ohne Zwaifel,
Uuglicksvochel odder Daifel,
Misch zu plooche unn zu quäle -
Wu zum Daifel kummscht du her?
Warum dhuscht du mich besuche?
Was hoscht du bai mir zu suche?
Witt mich in die Hell verfluche?
Mit doim ew'sche „nimmermehr“?
Saach mer's, odder geh vummer -
Odder du grigschd Hexeschmeer!
Saachd de Vochel, „Nimmermehr!“

Falsch Prophet, unn alles beeses
Was du bischt, de Daifel wees es;
Bai demm Himmelsbloo, do owwe -
Allem gut, un schlechts, - ich schweer -
„Wegg mit all so Uuglicksmensche,“
Kraisch isch - „weck mit Foorschd unn Bonge -
Ruh! ach Ruh! - kennd mer se doch erlonge -
Un fergess die Trauer schweer -
Drink, ach, drink en guude Troppe,
Unn fergess se immermehr!“
Kraischd de Vochel, „Nimmermehr!“

Jetz will isch der ebbes saache -
„Naus mit dir du Uuglicksklaache -
Mach disch widder z'rick in's Wedder
Un des Hellehunde Heer;
Loss zurick kää schwarzi Fedder -
Liegschd als wie des Dunnerwedder -
Fliesch zu doine falsche Gedder,
Vunn dort iwwer moinre Deer;
Nemm doin Schnawwel aus moim Herz -
Isch schieß disch mit moim alde G'wehr!“
Saachd de Vochel, „Nimmermehr!“

Unn der Ketzer isch net g'floche -
Hockt als noch so schwarz dort owwe,
Uff dem Pallasbildel dort -
Grad dort iwwer moiner Deer;
Unn soi schwarze Aache, sehn isch,
Unn die Lompehelling, schtreemisch,
Schmaißt ihrn Schadde um mich heer,
Unn moi Seel, for aus dem Schadde,
Wu so schwebt do um misch heer,
Heebt sisch nimmer, NIMMERMEHR.

Quell

Pennsylvania German verse: an anthology of representative selections in the dialect popularly known as Pennsylvania Dutch with an introduction by Harry Hess Reichard Norristown, Pa.: Pennsylvania German society, 1940 (Pennsylvania-German Society: Proceedings and addresses 48,2) (S. 68-70). Henry Lee Fischer (Iwwersetzung): Der Krab uf Archive.org.

Websaide

Wikisource: The Raven (Englischa Originaltegschd) – Qwelle un Volltegschde

Wikisource: De Krabb – Qwelle un Volltegschde

Commons: De Krabb — Waitere Mulitimediadataie zum Artikel