Bade-Wirddeberg

Vun Wikipedia
(Nochgschiggd worre vun Bade-Wirddeberg)
Land Bade-Wirddeberg‎
Flagge Baden-Württembergs
Flagge Baden-Württembergs
KarteBerlinBremeBremeHamburgNiedasakseBaijanSaarlondSchleswisch-HolstääBrandebuurgSakseThüringenSakse-AnhaltMeckleburg-VorpommernBaade-WirddebärschHesseNordrhoi-WeschdfaaleRhoiland-PalzSchwaizBodeseeEestraischLuxeburgFronkraischBelgjeTscheschjèPoleNiederlandeDänemarkBornholm (zu Dänemark)Stettiner HaffHelgoland (zu Schleswig Holstein)NordseeOschdsee
Karte
Flagg
Wappen Baden-Württembergs
Wappen Baden-Württembergs
Wabbè
Schbrooch: Deutsch
Landeshaabtschdadt: Stuttgart
Fläsch: 35.751,46 km²
Oiwohnazahl: 10,632 Mio. (30. November 2013)[1]
Bevelkerungsdischd: 297 Einwohner pro km²
Arwaidslosenquoot: 3,1 % (Mai 2018)[2]
Grindung: 25. April 1952
Schdaadsform: parlamentarische Republik, teilsouveräner Gliedstaat der Bundesrepublik Deutschland
Schulde: 69,4 Mrd. € (31.12.2012)[3]
ISO 3166-2: DE-BW
Indanedduffdridd: www.baden-wuerttemberg.de
Politik
Regierungsschef: Winfried Kretschmann (Griine)
Regierende Bardaije: Griine und CDU
Sitzvadailung im Londes.barlamend: Griine 47
CDU 42
AfD 21
SPD 19
FDP/DVP 12
fraktionslos 2
Ledschdi Wahl: 27. März 2011
Näkschdi Wahl: 2016
Bundesratsschdimmgewicht: 6

Bade-Wirddeberg‎ is des vun de Bevelkerung unn Fläsch her drittgreeschd Bundesland von Daitschlond. Die Haubdschdadt unn greeschd Schdadt is Schduggad, gefolgd vun Kallsruh, Mannem unn Fraibursch. Es hot (am 31.05.2012) 10,807 Milljone Oiwuhner g'habt unn ä Fläsch vun 35.751,46 km², dodemit leewe u'gfär 302 Lait uff eem km². Entschdanne is Bade-Wirrddebärsch dorsch die Verainischung vun de Länner Wirddeberg‎-Bade, Bade unn Wirddeberg‎-Hohezollern im Johr 1952.

Folchende Daile vum “Ländle“ gehöre zur Medropolregion Rhoi-Negga und zur ehemalische Kurpalz.

Geografie[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Bade-Wirddeberg‎ liechd im Siedweschde vun Daitschlond. Im Weschde bild de Rhoi ä nadierlischi Grenz zu Frongraisch, im Siede grenzd Bade-Wirddeberg‎ an die Schwaiz. Die Bunnäslänner Rhoilond-Palz, Hesse unn Baiern grenze an Bade-Wirddeberg‎.

Im Weschde iss des Lond vun Sied noch Nord vun de Owwerrhainische Diefewene dorschzoche. Im Siede lieschd des Voralbelond welles sisch vun de Schwaizer Grenz zu de Donau erschdreggd. Nerdlisch devu schließd sisch im Oschde die Schwäbische Alb unn im Weschde de Schaddzwald õõ, der sisch in de Sied-unn Nordschaddzwald drennd. Nerdlisch vum Schwaddzwald lieschd des Kraischgau, en Hiechllond zwische dem Schwaddzwald unn dem Odewald, weller des nerdlischsde Gebirge in Bade-Wirddebärsch iss. Esdlisch vum Kraischgau liechd die Hoheloher Ewene.

Gschischd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Aus de praißische Hohezollanlänna unde Raischslänna Bade un Wirddbärsch sin noom Griesch inde ameriganische Besadsungszon Wirrtebärsch-Bade un inde fronzesische Besadzungszon Bade unn Wirddebärsch-Hohezollan gschaffe worn.

1952 sin die Länna Wirrtebärsch-Bade, Wirddebärsch-Hohezollan un Bade geje de Wille vun de Bvelgarung zammegleehd worn: Im Lond Bade (aischndlisch Siedbade) waa die Mehrhaid degeje, när 38 % waan defia, in Nordbade waan 57% defia, des wäa in gonz Bade ä Meahaid vun 52% gesche de „Siedwesdschdaad“ un fär än sebarades Baade gwäsd. Awwa die Induschdrie un dodemid aach die FDP un die Meahaid vunde CDU hän än Zammeschluß gwelld un desdewesche inärem Bundesgsedz än Abschdimmungsmodus feschdglehd, dorsch dän die, diewo defia waan, gewinne mußde. S'hod desdewesche aach noch sadd Grumbl gäwwe: 1956 hod donn es Bundesvafassungsgrischd ä naii Abschdimmung gfoddad, awwa die CDU-Regierung hod des 14 Joa long ignoriad un ärschd 1970 – 18 Joa noo de Zammelejung, wie eh nix mea ohne Schade zu ännan waa, un aach da när noo äm waidare Uadail aus Kallsruh – die Abschimmung mache geloßd, die wo donn ärwaddungsgmäß när noch die Zammeleschung bschdädsche konnd. Mid närre Vawaldungsreform sin donn die Londkraise so umgschdalded worn, daß mär die ejemalisch Grenz vun Bade kaum noch find.

In Folsche hod die birschlisch-konserwadive Bvelscharungsmeahaid inde Wahle alsfodd ä CDU-gfiade Regiarung ärmeschlischd un die Rechdsradiekale hän voa de Nainzischa knabb un inde Nainzischa iwwa 10% griehd. Ärschd 2011 isses noo däm arschde "Schduagadd-21-Eklaa" zunärre radikale Zäsua kumme: die CDU is uf 39% gfalle, die FDP uf 5,3%, die SPD uf 23,1%, dodefia hän die Griene mid 24,3% drijumfiad un schdelle saiddäm de ärschde griene Minischdabräsidend Winfried Kretschmann.

Bolidig[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

De jetzische Minischdapräsidend iss Winfried Kretschmann vun de Griene. Des is aa bundeswaid de ärschd griien Minischdapräsidend.

Minischdapräsidende vum Lond Bade-Wirddebärschg
Nr. Nååme Leewensdate Pardai Beginn vun de Åmdszaid End vun de Åmdszaid
1 Reinhold Maier 1889–1971 DVP 1952 1953
2 Gebhard Müller 1900–1990 CDU 1953 1958
3 Kurt Georg Kiesinger 1904–1988 CDU 1958 1966
4 Hans Filbinger 1913–2007 CDU 1966 1978
5 Lothar Späth * 1937 CDU 1978 1991
6 Erwin Teufel * 1939 CDU 1991 2005
7 Günther Oettinger * 1953 CDU 2005 2010
8 Stefan Mappus * 1966 CDU 2010 2011
9 Winfried Kretschmann * 1948 Griene 2011 im Amd

Bade-Wirddebärsch iss birgerlisch-konservadiv geprägd, die CDU unn FDP erziele ofd verhäldnismäßisch viel Schdimme, die SPD dagege is wennischa schdarg unn die Wahlergebnisse vun derre liege unnerm Bunnesdorschschnidd.

Wärdschafd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Bade-Wirddebärsch iss eeni vun de wärdschafdsschdärgschde Regione in Europa. Vor allem im Beraisch vun de induschdrielle Hochinduschdrie unn Forschung unn Endwigglung gild des Lond als innovadivschde Region vun de EU. Des is awwa ä aldi Dradizion: die ärschd Näähmaschien is bai Nachd un newl iwwa de Negga gschaffd worn, de Benz hod do soi Modorkudsch gschaffe un däm soi Fraa waa die ärschd Audofahrarin.

Bade-Wirddebärsch hot en BIP vun 128,8, die EU nur 100 unn Daitschlond 115,2. Midd 4,6% hot Bade-Wirddebärsch noch Baian die zweedniedrigschd Arwaidslosekwod in Daitschlond - un Bayan hod prozendual viel mea Londwärdschafd, wus eh weenscha Awwaidslose gäbd.

Schbrooche[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Im Siede unn in de Midd werre alemannische Schbraachvariedäde gebabbeld: Schwäwisch, Nieder- un Hochalemannisch. Um Kallsruh unn Hailbronn werd Siedfränggisch geredd. Um Monnem unn Haidlbärsch werd die Kurpälzische Variedäd vum pälzische Dialegd geschwädzd. Im Nordosde gehe di Dialegde ins Ostfränggische iwwer.

Indaneddpräsens[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Noochwais[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

  1. Statistische Ämter des Bundes und der Länder
  2. Arbeitslosenquoten im Mai 2018 – Länder und Kreise. In: statistik.arbeitsagentur.de. Statistik der Bundesagentur für Arbeit, abgerufen am 30. Mai 2018.
  3. Quelle: destatis, Schuldenstand 31.12.2012