Der groß Diggdador

Vun Wikipedia
(Nochgschiggd worre vun Der groß Diggdador)


Filmdaten
Deutscher TitelDer große Diktator
OriginaltitelThe Great Dictator
ProduktionslandUSA
OriginalspracheEnglisch
Erscheinungsjahr1940
Länge125 Minuten
AltersfreigabeFSK 6
Stab
RegieCharles Chaplin
DrehbuchCharles Chaplin
ProduktionCharles Chaplin
MusikMeredith Willson,
Charles Chaplin
KameraRoland Totheroh,
Karl Struss
SchnittWillard Nico
Besetzung
Synchronisation

Der groß Diggdador (im original uff Englisch: The Great Dictator) isn amriganischa Film vum Charles Chaplin, wo sisch sadirisch iwwa de Adolf Hitler, de Nadsionalsozialismus unn de Milidarismus lusdisch mache duud. S erschd'mo zu sehe war'a am 15. Oggdooba 1940. Chaplin hodd bai dääm Film faschd alles selbschd organisierd, s' Drehbuch gschriwwe, Reschii gfiihrd, unn alles meeglische. Wäʳddschaffdlisch gsehe war der Film fir Chaplin ääna saina greeschde Erfolge.[1]


Handlung[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Prolog[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Änn jiidischa Frisea kämpfd im 1. Weltkrieg fir Tomania (Daitschlond). Er hilft ämm Piloode der um Hilf ruufe duud in soin Flugzaisch unn retted dääm domid 's Lééwɛ. Als dess Flugzaisch mim Pilod unn 'm jiidische Frisöa abstözzd, hodd 's daitsche Raisch schun kapiduliert. Der jiidische Frisöa awa hodd sisch baim Abstozz derardisch de Schädel ɔ̃ˑgrennd, dassa nimmi weeß wer dass er iss unn wo. Er kummt deshalb in ä Hailɔ̃ˑschdald.

Haubd'dail[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Zwansisch Joah schbääda härschd der Diggdador Adenoid Hynkel (Hitler) in Tomainia. In Tomania sinn die Juude unn Anaschdenka in Ghettos gpfärschd unn lééwɛ in da schdändisch Angschd ins KZ zu kumme.

Währenddesse kummt der Frisea zrigg inns Ghetto in soin Laade. Wail er die ganz 20 Joah in da Hailɔ̃ˑschdald verbracht hodd, weeß'a awa noch gar nix vum Hynkel unn dovɔ̃ˑ wie die Nazis mid de Juudɛ umschbringe. Desweesche siehd a'ss ah ned oi, als Sturmtruppe ihn ufffoʳddann selbschd an sain Schaufenschda 'Jude' zu schmiere, deenɛ zu gehorsche unn priigild sisch mit de Sturmtruppe. Die wollɛ ihn doruff hi nadierlisch lynsche. Kozz voa knapp kummt awa der ehemalische Pilod Schultz, wo sellemols vum jiidische Frisea gerettet worre is unn middlawail änn hejara Offizier is, unn retted sainasaids dämm jiidische Frisea 's Lééwɛ. Schultz vaɔ̃ˑlassd außadääm dass da Frisea unn saine Froindä inn Ruh zu losse sinn.

Uff ä'mo erfährd Hynkel, dass'a kenn Geld mehr fir die Uffrischdung hodd unn damid sain Traum Austerlich (Ees'draisch) zu nischde gemachd wädd. Der äänzische der ihm noch Geld laie konn is n raischa Juud nɔ̃ˑmens Eppstein. Damidd dea ihm froindlisch gsinnd is, bfiehld Hynkel, dass 'es Piesacke vun de Juude voʳärschd oigschdelld wärdd. Als Eppstein sisch awa trotzdääm waigart, wädd da Hynkel zum Gifdniggl unn bfiehld die Widda'ufnahm vun da Juudevafolgung. Der General der des ɔ̃ˑstelle soll iss alladings Schultz, wo sisch waigadd, wail'a de jiidische Frisea nedd gfährde will. Dodruffhi wädd'a vum Hynkel ins KZ gschiggt. Schulz konn alladings fliehe unn flischded ins Juudeghetto zum Frisea unn dem soi Freunde.

Um soim Traum Austerlich zu erobern näher zu kumme schließd Hynkel midd'm Benzino Napoloni (Benito Mussolini, dem faschisdische Fihra vun Bacteria (Idaljɛ)) änn Pakt ab, damidd der sai Truppe vun da Grenz von Austerlich abzieht.

Bei na Razzia im Ghetto wärre der jiidische Frisea unn Schultz entdeckt unn in änn KZ an der Grenz zu Austerlich gebrocht. In da zwische Zaid fliehe die Freund vum jiidische Frisea ausm Ghetto nach Austerlich. Alladings hilft'ne des nädd lang, wail kozz druff die Invasion vun Austerlich beginne duud. Hynkel wädd als'a uff da Endejagd is vun 2 Soldade nedd als Hynkel erkannt unn desweesche verhaftet.

Schultz unn däm jiidische Frisea gelingt midd falscher Uniform die Fluchd. Der jiidische Frisea wädd uff grund von sainere Ähnlischkaid zu Hynkel fir Hynkel khalde unn desweesche fährd er mid der tomanische Invasion nach Austerlich oi. Als Hynkel vor'na grooße vasammelde Mɛnschemɛng ä Rééd halde soll, nutzd dea jiidische Frisea des um Hynkels bisheerisch Bolidik zu vaurdaile. Er foddadd die Mɛnschɛ zum Friede, Mɛnschlischkaid unn Neddischkaid uff.

Auszaischnunge[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Der Film word in de finf Kadegorie „Bɛschde Film“, „Bɛschdes Originaldrehbuch“ (Chaplin), „Bɛschda Hauptdar'schdellaʳ" (Chaplin), „Beschdi Originalmusik“ (Meredith Willson) und „Beschda Newɛdar'schdella“ (Jack Oakie) nominiert. Awwa gwunnä hawwe se laida nix.

Nôchwais[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

  1. Annette Langer: „Hervorragende Abrechnung mit Hitler“. Spiegel Online TV, 2002, abgerufen am 30. März 2013 (deutsch).