Lampertheim

Wappe	Daitschlandkard
	49.6144444444448.478611111111192
Basisdate
Dialekt:	Rhoifrängisch
Bunnesland:	Hesse
Regierungsbezirk:	Darmstadt
Krääs:	Krais Bergschdrooß
Heche:	92 m ü. NHN
Fleche:	72,3 km²
Aiwohner:	32.609 (31.12.2017).
Bevelkerungsdicht:	451 Eiwohner je km²
Boschtläätzahl:	68623
Voawahle:	06206, 06256, 06241
Kfz-Kennzääche:	HP
Gmäändschlüssel:	06 4 31 013
Stadtgliderig:	Keanschdad un 4 Schdaddeel
Websait:	www.lampertheim.de
Ortsbürgermeister:	Gottfried Störmer (paadailos)
Laach vun de Stadt Lambade im Krais Bergschdrooß
Kard

Låmbade (amtlich Lampertheim) is e Stadt im siedhessische Krais Bergschdrooß. Låmbade liechd schräch gejeiwwa vun Woms un närdlisch knabb voa Monnem am Lambadama Aldrhoi, där wus Nadurschudzgebied Biedesand umschlingd. Die siedlich Schdadtgrenz is zuglaich die Landesgrenz vun Hesse noo Bade-Wirddebärsch. Soi hessische Nachbagemände sinn Verne, Lorsch, Bierschdadt unn Biwwels.

Gschichd

Die gonz Geschnd is schun saidde jinga Schdääzaid bsiedeld. Donn waan die Kelde doo, gfolchd vunde Reema un Germane. Die Reema hän doo, wo haid die Schdadtmidd is, ä Trubbelacha gebaud. 832 wärd des Ord es ärschdmol schrifdlisch ärwähnd. Es gäbd haid kaam nöch irschnd welsche Zweifel, doß Lambada währende frängisch Bsiedlung ändschdonne is un als Haim vum Lantberth „äm Landglänzende“ (aach Lampert oder Lambert) zu daide is. 911 is Hoofm es ärschd mol im ”Codex Edelini“ vum Kloschda Waißenbursch erwähnd worn.

1422 hän drai Halbinsele, wu gejeiwwa vun Woms im dänne viele Rhoischlaafe waan, ”Rosengarten“ ghääße.

Schun 35 Jahre devoa is 1387 die Kellarai Schdää (Woms) mit iane drai Amdsorde Lambadm, Hoofm un Nordm zur Hälfde an die Kurpalz verpänd worre. Desdeweje hods ä dobbldi und vielfach konkurrierend Grichdsbaakeid dorch de Bischuf vun Woms - zu dämsoim Hochstift Lampertheim vorhea gonz ghead hod - und em Kurfürschd vun de Palz, „Palzgraf bey Rhain“. Dodefär is Lambadm unnas Schriiesmä Zeendgrichd kumme, des wu im Naome vun baide Herre urdaile gsold hod.

Uf Daua waa de Kurpälzisch Influß awwa als greeßa un noodäm daß de Mellagg, där Mordbänna, 1504 es gonze Ord abfaggle geloßd hod un es grad wirra ufgebaud worn waa, hod mär 1540 die Reformadzion ingfiad.

Lambadm hodde Draißischjährche Griech bsunnaschda gebaidld: Noodäm doßs als wira pladd gmachd worre is, hods 1622 när noch 10 Inwohner ghad - wea sunschd iwwalewd ghad hod, waa indie onna - bfäsdichdare - Orde inde Näh gflohe.

1686 hän Zuriggkummne orra Zugwandade mim Tabakoobau oogfange.

1698 waan dorchs pälzisch Simultaneum Calvinisde un Kadholike glaichgschdelld. Doch schun am 26. 8. 1705 waa die Schdaina Pandschafd zu Ende un gonz Lambadm is wirra ande Bischof vun Worms zuriggfalle. 1716 erhielt hod Lambadm es Maagdräschd griehd.

1736-1739 hänses Radhaus gebaud, 1750, om 01. Juni hodde Waihbischof Christian Anton de Merle die nai kadholisch Kärsch in Hoffm ingewaihd, die wu de beriehmde Barockbaumääschda Balthasar Neumann gschaffe hod un 1770-1771 is die St. Andreaskärsch ande Schdell vunäre aal un baufällisch Kärsch vum Andreasschdifd Woms gebaud worrn.

1803 is Lambadm noo Hesse kumm, 1869 is in Rosegaade de Bahnhof gebaud worrn, oofangs gings minarä Fäähr waida, schbäda - 1900 - kam de Ooschluß iwwa die Rhoibrigg.

Am 4. Auguschd 1951 hod Lambadm es Schdadträschd griehd.

Noom Griesch hod sich Lambada noom Aldrhoi zu ändwiggld, donn die Womsaschdrooß un am Damm long, stadzus mid Wohnhaisa, waida auße mid Induschdrie. Wie där Pladz nimmi gelongd hod, gings iwwa die Bahnlinie, dorsch die Vabindunge noo Naischloß - Hiddefeld un die Oiropabrigg waa die Vakeasoobindung eh schun gsischad. Gejeiwwa vun Bahnhof un Giedabahnhof - newwam Bahnhof hod siedlisch, no Monnem zu, ä gonz Raih vun Lachahaisa gschdonne, ufde ää Said vunärem Glais flangiad, ufde onnan vuärre Schdrooß längs de Laderambe - doe gejeiwwa hods iwwa die Schiene hie Induschdrie un Läde gäwwe, närdlisch devun ä Wohnsiedlung, so daß zwische de Oschdumgejung un de Bahn alles dischd is. Noom Norde vunde Naischloßschdrooß is aach de Siede bebaud worn bis an die aal Virnema Schdrooß un uf där ija onnan Said de "Oiroparing". Schließlisch is in ärschdaunlisch korza Zaid mim "Roseschdogg III" zwische Naischloß- un aal Virnema Schdrooß aach es ledschde fraije Gebied nomol halbiad un inde schdadtwärdisch Hälfd bebaud worn.

Schdadtdääl

Waile gheere als Schdadtdääl zu Lambadm Howwe, Hiddefeld, Naischloß un Rosegaade. Außadäm hods die Wohnplädz Haide, Owwalach-Rosenau, Am Kiwlinga Damm, Lache, An der Womsa Schdrooß (Zendrum vunde unnare segs Marinas), In den Belleruude, In den Ruude, Wehazollhaus, Wildbahn und Seehof.

Wäddschafd

Lambadm is Sidz vunde Quoka-Grup ("Sperrmüll"-Zaidung) un hod Filiale vunde Roche, BASF (devoa Ciba), und IXYS, dezu ä gonzi Meng vun middlschdännisch Unnanehme un Glääbedriewe, Londwäddschafd - un ää-zwäämol die Schdunn än Zuch noo Monnem.

Bildung

In Lambdm sin ää Sonnaschul und än gonze Haafe Grundschule un dezu ää kombiniad Haabd- un Realschul un ään Gymnasium mid Hochbegabdefördarung – un außadäm ä VHS unä Musikschul.

Bilder

• 
  De "Dom"
• 
  Am Biedesand
• 
  Radhaus, ald Radhaus,Andreas-Käsch

Websaide

 Commons: Lampertheim – Sammlung vun Bilder, Video un Audiodataie