Limburgisch

Vun Wikipedia
Limburgisch in Grön mid-em Iwwergongsgebiet zom Riboarisch unn in östlischer Richtung beim Bergisches Land der Iwwergang mid-em Westfälisch (östlisch) un Klewerlännisch (Nördlisch).

Limburgisch (Niedalännisch: Limburgs, Limburgisch: Limburgs, Limbörgs(j) oder aifaach: Plat(t)) is e Schbrooch, di geredd werd in der niedalännische Prowinz, unn im glaichnamige Prowinz in Belgje. Aach werd es geredd im Nordosten Lüttischs, unn im westlischsten Kreise Nordrhein-Westfalens. Insgsomt gebt es ugfär 2 Milliune Mensche, di Limburgisch redde.

Gschischd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Di Limburgische Schbrooch is endschdanne aus rhoinische Dialegde vun di Gegend vun Kölle. Der Grieg zwesche den uffmarscherenden Brabander un di Kealsche im 1288, hot doför zo gefeat, daß di Limburgische Schbrooch sisch dörsch kuldurelle Enfloß vun Brabandt in de nochsten Johrhunnert sisch mier ähnelte an di Brabandtische Schbrooch. Verschedene Mohle waachselte sisch der politisch-kuldurelle Engfloß, unn domid aach de Endwigglung der Limburgische Schbrooch.

Schbroochverbroideng[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Di Limburgische Sproochraum is e Dialegdkontinuum zwesche de niedafrenggische unn de riboarisch-daitsche Dialegde vun Kölle. Es gebt in (vun Niedafrenggisch (West) zom Riboarisch (Ost)) Westlimburgisch, Meddelimburgisch unn Oslimburgisch, unn de Iwwergongsdialegde mid-es Riboarisch. Di Westlimburgische Schbroochvariant werd geredd im westlisch belgisch Limburg bis di Schdadt Genk. Östlisch lit-es Meddelimburgisch Schbroochgebiet an beide Säide der Maas. Di linie Rurmond-Sittard-Maaschdrigd, markeart di Grenze zwesche Ost- unn Meddelimburgisch. Di Grenze mid-em Riboarisch lufft vun Keachrod noch Düsseldeaf. De Dialegde östlich vun Düsseldeaf werde aach zom Limburgisch gezählt, uabwohl es mid Bergisch bezoichnet werd.

In di Germonischdik unn Niedalännischdik werd Limburgisch bezaichnet mit Seadniedafrenggisch.

Schbroochaigeschaffte[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Sehr typisch för Limburgische Dialegde sinn de Schlaif- unn Steaßton. Der Schlaifton heart ma aach im Rhoiland, unn werd aach bezaichnet mid: rheinische Singsang. Uabwohl es sisch haandelt iwwer än niedafrenggisches Sprooch (also niedalännisch), gebt es Germanismen, wie des Gebraach vun Persuanalpronomen: doe (verglaach: du), schdadt je oder jij (niedalännische Schdandardschbrooch) unn ich (oder iech) schdadt ik. Des Wort mich en dich werd aach im ganzen Raam der limburgische Dialegd gebraacht, mid ausnohm vun de westlichste Dialegde in des Belgje unn des Norde vun niedalännisch Limburg, wo keen limwurgische Dialegd, äwwer ene Klewerlännische geredd werd, des eher verwandt is an de Dialegde vun Nimwege unn Klewe.

Änzelnochwais[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]