Milich

Vun Wikipedia
Ä Glas mit Kuhmilich

Milich (odda aa Milsch) is ä waißi, udurschsischtischi, Flissischkaid, wu in de Milichdriese vun de waiblische Saigediere gebild werd. Di menschllich Milich heeßt ma Muddamilich. Milich is fer die Saigediere die erschd Nahrung, wann se uff die Weld kumme, bevor se annere Arde vun Nahrung ufnemme kenne. Milich vun beschdimmde Dierarde, bsonnerschd vun de Kuh, werd vun de Mensche als Gedrängg unn als Grundlaach fer annere Lewnsmiddl wie Kees, Joghurt, Sahn verwend.

In de Milich sinn Kohlehydrade, Aiwaiß, Vidamiene und Schbureelemende enthalde.

Wordherkunfd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Des Wort Milich, eweso wie Molge und des zugherische Verb melge, sinn in faschd alle germanische Schbrooche Gemaingut (daisch milch, schwed. mjölk, dän. mælk, niederl. melk, engl. milk, isländ. mjólk usw.). Aus em Althochdaitsche miluh (8. Jh.) is donn mittelhochdaitsch milich, milch geworre.

Produkzjon unn Vabraidung[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Milichkuh baim Waide

Milich als ä Nahrungsmiddl kriechd mer, wann mer die Diere melge dut. Die Endwigglung vun de Milichwerdschafd hot u'gfähr vor 10.000 Jahre a'gfange.

Fer die Leewnsmiddlinduschdrie vun Oiroba sinn die Kieh de Hauptlieferand, in de Berge, in erdragsschwache Geschende unn in friehere Zaide sinn des aa die Schafe (Schafsmilich) und die Gees (Geesmilich). Fer zum dringge duhn die Mensche aa Gail (Schdudemilich) unn Esel (Eselsmilich), Kamele, unn Yaks melge. Hoch im Norde duhd mer aa die Milich vun de Rendiere nutze; in Asje unn Idalje werre zur Keesprodukzjon Biffel fer de (Mozzarella di Bufala) gemolge unn Biffelmilich gewunne.

Während in mansche Kuldure, die meischd aus Hirde unn Nomade hervorgange sinn, die Milichdierhaldung unn die Milich im Middlpunkt vun de Ernährung und so aa vum Lewe schdehd – wie in de weschdlische Weld – so gibts aa Velger, die wu außer de Muddamilich gar kää Milich verwende.