Daitschlond

Vun Wikipedia
(Nochgschiggd worre vun Daitschlond)
De Adiggl is iwwa de daidsche Schdaad, im engere Sinn die Bundesrepublik Deutschland, fa onnare Bdaidunge vun Bundeslånd konschd do gugge.
Bundesrepublik Deutschland
Flagg vunn Daitschland
Flagg vunn Daitschland
Bundeswappe vunn Daitschland
Bundeswappe vunn Daitschland
Flagg Wabbè
Amtsschbrooch Daitsch;[1] regional zudem die Sprachen der anerkannten Minderheiten
Hauptschdadt Berlin
Schdaadsform parlamentarische Bundesrepublik
Regierungssyschdem parlamentarische Demokratie
Schdaadsowwahaupt Bundespräsident Frank-Walter Steinmeier
Regierungschef Bundeskanzler Olaf Scholz
Fläsch 357.340,08 (61.)[2] km²
Oiwohnazahl 82.17 Mio. Mio. (16.)[3] (31. Dezember 2013)
Bevelkarungsdischd 226 (37.)[4] Oiwohna pro km²
Bevelkarungsendwigglung +0,11 % (2010–2011)[5] im Johr
Bruddoinnlandsbrodugd
  • Total (nominal)
  • Total (PPP)
  • BIP/Einw. (nominal)
  • BIP/Einw. (PPP)
2011[6]
  • 3.577 Mrd. USD (4.)
  • 3.099 Mrd. USD (5.)
  • 43.742 USD (20.)
  • 37.897 USD (18.)
Human Development Index 0,920 (5.)[7]
Währung Euro (1 € = 100 ct)
Grindung 18. Januar 1871: Deutsches Reich (völkerrechtl. 1. Juli 1867: Norddeutscher Bund)
23. Mai 1949: Bundesrepublik Deutschland (Grundgesetz)[8]
Nadsionalhymne Lied der Deutschen (dritte Strophe)
noicon
Nadsionalfaijadaag 3. Oktober (Tag der Deutschen Einheit)
Zaidzoon UTC+1 MEZ
UTC+2 MESZ (März bis Oktober)
Kfz-Kennzeiche D
ISO 3166 DE, DEU, 276
Internet-TLD .de
Telefonvorwahl +49
]]ÄgyptenTunesienLibyenAlgerienMarokkoMauretanienSenegalGambiaGuinea-BissauGuineaSierra LeoneLiberiaElfenbeinküsteGhanaTogoBeninNigeriaÄquatorialguineaKamerunGabunRepublik KongoAngolaDemokratische Republik KongoNamibiaSüdafrikaSwasilandMosambikTansaniaKeniaSomaliaDschibutiEritreaSudanRuandaUgandaBurundiSambiaMalawiSimbabweBotswanaÄthiopienSüdsudanZentralafrikanische RepublikTschadNigerMaliBurkina FasoJemenOmanVereinigte Arabische EmirateSaudi-ArabienIrakIranKuwaitKatarBahrainIsraelSyrienLibanonJordanienZypernTürkeiAfghanistanTurkmenistanPakistanGriechenlandItalienMaltaFrankreichPortugalSpanienMauritiusRéunionMayotteKomorenSeychellenMadagaskarSao Tome und PríncipeSri LankaIndienIndonesienBangladeshVolksrepublik ChinaNepalBhutanMyanmarKanadaDänemark (Grönland)IslandMongoleiNorwegenSchwedenFinnlandIrlandVereinigtes KönigreichNiederlandeBelgienDänemarkSchweizÖsterreichDeutschlandSlowenienKroatienTschechische RepublikSlowakeiUngarnPolenRusslandLitauenLettlandEstlandWeißrusslandMoldawienUkraineMazedonienAlbanienMontenegroBosnien und HerzegowinaSerbienBulgarienRumänienGeorgienAserbaidschanArmenienKasachstanUsbekistanTadschikistanKirgistanRusslandVereinigte StaatenMaledivenJapanNordkoreaSüdkoreaRepublik ChinaSingapurMalaysiaPhilippinenThailandVietnamLaosKambodschaIndienVenezuelaGuyanaSurinameFrankreich (Französisch-Guayana)BrasilienKap VerdeSpanien (Kanaren)Dominikanische RepublikPuerto RicoDominkanische RepublikBahamasJamaikaKubaMexikoMexikoVenezuelaGuyanaSurinameFrankreich (Französisch-Guayana)BrasilienKap VerdeSpanien (Kanaren)Dominikanische RepublikPuerto RicoDominkanische RepublikBahamasJamaikaKubaMexikoMexikoDänemark (Färöer)
]]


Daitschlond (amtlisch: Bundesrepublik Deutschland) is e Bundesschdaad in Europa un e Mitglied vun de Europäische Union. Es laihd in Middleuropa un hod Grenze mit Däänemark, Pole, Tschechie, Eestraisch, de Schwaiz, Frongraisch, Lugsebursch, Belgje un de Niedalande. Die Haubdschdad is Balin, Rhoilond-Palz, Hesse un Bade-Wäddeberg sin drai vunde Bunneslänna; in Rhoilond-Palz laihd die Palz un in Bade-Wäddeberg un Hesse die Kurpalz. Mid 82 Millione Lait is Daitschland es bevelkerungsraichschde Land vun de Europäische Union.

Geografie[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Daitschlond uff när topografischän Kard

Im Norde vun Daitschlond liechd des Norddaitsche Tieflond, des, wie de Nååme schun sechd, ä geringi Heh iwwerm Meeresschbiechl hot unn ziemlisch flach isch. Des ziehd sisch vun de Adlandiggkischd vunde Niedalande im Weschde biss Middlpole im Oschde. Im Siede werd es vun de Middlgebirsche begrenzd. Endschdonne ischs in de ledschd Aiszaid. Die Middlgebirsche beginne edwa im siedwesdlische Nordrhoiweschdfaale, im siedlische Niedasaggse, im wesdlische Saggse-Õõhald unn im nerdlische Saggse. Die raische biss zur Donau im Siede unn beginne ab ner Heh vun 200 Meder. De hechsd Bersch im Middlgebirschsgebied iss de Feldberch im Schwazwald mid iwwer 1400 Meder Heh. Im Middlgebirschsgebied lieche aa die Hiechllänner unn Tieflänner vun de Fliss, wie z. B. die Rhoiewene. Siedlisch vun de Donau beginnd des Voralbelond mid ener geringerer Heh wies Middlgebirschsgebied unn raischd bis zu de Albe im siedlische Baian. Die Albe sinn ä Hochgebirch unn erraische midd de Zugschbidz ä Heh vun mehr wie 2900 Meder.

Klima[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Temberadure in Daitschlond vun 1761 -2010

Gonz Daitschlond liechd in de middlere Braide unn hot en warmgemäßischdes, ozeanisches Klima. Die vorherrschende Windrischdung is vun Weschde unn die gonze Wind draiwe Reegewolke vum Adlåndigg noch Daitschlond. Dorsch de Golfschdrom werd warmes Wasser an die airopäische Kischde geschbild, des sorgd fer reladiv hohe Temberadure aach in Daitschlond. Im Oschde is ä Iwwergongszon vum ozeanische ins kondinendale, des sorgd fer hehere Temberadurunnerschied unn ä Abnåhm vum Niederschlaach vun Weschd noch Oschd. Am maischde Niederschlaach gebbds am Meer, in de Gebäärgsregione, vor allem in de Albe. Am wennigschde gebbds in Zone, die vum Meer aus hinna Gebärsche lieche, sodass die Wolge schun ausgereschned sinn, en Baischbiel is Magdebursch hinnerm Harz midd em Jahresdorschniddsniedaschlaach vun 482,9 mm. Am wärmschde sinn die Grääwe, vor allem die Owwerrhoigraawe, wo midd Temberadure vun 10,5 °C odda heher die heggschde Jahresdorschschniddtemberadure erraischd werre. Die Jahresdorschniddstemberadur in Daitschlond bedräächd 8,2 °C.

Flora unn Fauna[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Die Lüneburscha Haid

Laub- unn Nadelwald is die dominierende Londschafd in Daitschlond, im Middlalda is en Großdääl vum haidische Lond vun Wälda bedeggd worre. Dorsch Oigriffe vun de Mensche, wie Rodung, is de Wald in de friehe Naizaid zerickgedrängd worre. Im 19. Johrhunnad hot ma widder ufgforschd unn hait bedeggd de Wald en Driddl vun de Fläsch. Hochgebäärge unn hehere Laache vun Middlebäärche sinn aussschließlisch vun Nadelwälder, wie Fischde unn Tanne, bedeggd. In niedrischere Laache gebbds Mischwälder midd vor allem Ulme, Aische, Buche unn Ahorn uff Saide vun de Laubbäum unn Kiefern uff Saide vun de Nadelbaim. Ä Bsunnerhaid is die Lüneburscher Haid, do sorgd awwa aa ner de Mensch dever, dass sisch do keen Wald endwiggeld. Kuldivierd werd in Daitschlond vor allem Waize, Gerschde unn Rogge unner de Getraide, Äppel unn Bärne unnerm Obschd unn die Grumbeere, Riewe unn Salad unnerm Gemies.

Rodwild

Im daitsche Wald leewe Marderarde, Dam- unn Rodhärsch, Reh, Wildwutze unn Fichs. Biwer unn Odder bewohne Flussaue. Dorsch de Mensch iss de Leewensraum vun viele Tierarde, de Wald abgeholzd worre. Viele Tierarde sinn dodorsch zerickgedrängd worre, de Elsch unn Bär sinn ausgerodded worre, Welf kumme aus Oschdairopa zerick noch Daitschlond. De Meckleburgisch-Vorpommersch Ord Jabel dudd en Wildreservad fer Wisend bedraiwe. Es schdehe viele Tierarde uff de rode Lischd, da drunner die Wildkatz unn de Luchs. In Daitschlond gebbds elf Nadsionalparks, in denne Flora unn Fauna en sehr hohe Schudz genieße. Es griine Bond an de ehemolisch daitsch-daitsch Grenz is en dorsch die Grenzzon endschdonnene Zon, wo sisch seldene Tierarde zerickgezooge hawwe. In de hehere Alpe leewe Gämse, Schtääbeck unn Murmeltier. In Daitschlond verbringe Veegel ausm Norde de Winter, eeweso fliege viele Vegel aus Daitschlond noch Siedairopa unn Afrika unn vabringe do ihr Windakwardier.

Gschichd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

HRR[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Haubdardiggl: Hailisch Reemisch Raisch vun de Daitsch Nadzion

Die Óófäng lieje im Dunkle: "Daitsch" kimmd vum alde germanische "Thiusk" un häßd "Volk". Schun unnär Hainrisch I un äm Gruße Oddo hod mär vunde "thiutsche" un aach "diutsche lande" gebabbld, schbäda hod sich des uff alles ausgedehnd, was unnär daitschi Schbrooche orrä Härrschafd waa. Des waa die Zaid, wu die Laid s ärschd Móó gmärgd hän, doß do iwwäm aischne Schdamm nuch äbbes waa, wu doßse aach dezu ghead hen. Do hods doan midem daitsche Nazionalgfiel óógfange. Schbäda hod mär donn aach es Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicæ als Nachfolgä vum Sacrum Romanum Imperium iwwasezd als Hailisch Reemisch Raisch vun de Daitsch Nazion.

Awwee des ging vun Schleswisch-Holschoi im Norde bis waid unnä Rom im Siede un vun Valenciennes, Lyon un Marsaille im Wescde bis nóó Krakau im Oschde un im Nordoschde hod de Daitschriddäorde äs gonz schbäda Oschdpraiße inde Händ ghäd. Do waan die Daitsche Lande nadierlisch när ä Dääl devun, won aach d greeschde.

Immahie waan die Kaisa aach all "Daitscha Keenisch" un als solsche hän se aach ijan Noofolscha wähle geloßd (si!). Die Kuafärschde hän gewähld, die Kreenung waa in Aache. Donn ärschd gings nõõ Room fär die Kaisagrohn zu grieje - es mindschd oofangs, eeja daß sisch die Inschdellung zum Raisch gännad hod.

Kaisaraisch[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Ärschd midde Raischgrinnung 1871 hods mim "Daitsche Raisch" än easchde Schdaad gäwwe, wu mär als "Daitschlond" bzaischnd hod. Obwohl nadialisch im eeschdraischische Kaisaraisch aach daitsch gschbroche worn is - zumindschd im aischndlische Eesdraisch, also wies haid is un dezu nuch Schlesie, Beeme, Mähre, Siedtirol un Slowenie - un im daitschschbróchische Dääl vun de Schwaiz gradso. Awwär ä Daitschlond mid alle daitschschbrochische Gebiede ohne annär Schbrochgebiede hods nie gäwwe.

Waimara Republik[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Daitšlond vun 1918 bis 1938

Äm Kaisaraiš is noom eršde Weltkriesch 1919 die Waimarer Republik gfolšd, de eršde demokradiše daitše Nadsionalšdaad. Noom kuldurelle unn wärdšafdliše Uffšwung 1918-1923 hots ä šdargi Infladsion gewwe, des Geld is noo ä paar Monad sogar zum Haize vawend worre. Geleesd worre is des Problem dorš die Aifiirung vun de Rendemarg. 1923 hot aa de Hitler zamme mim Ludedorff vasuchd zu pudše, des is awwa šiefgånge. Die Nadsionalsoziališde henn - ned als äänzische - de Versailla Vadraach nedd vadraache könne unn henn vasuchd, midd legale Wege die Lait midd ihra Propaganda middzeraiße. Die NSDAP war in de Waimara Republik im Balamend vadrede, awwa ner, wails noch kee Hürd gewwe hot, war also nuch ä šwachi Baddai. 1929 war de šwaddse Fraidaach, die Börs in Niu Yorg is zammekrachd unn des hot ä Wärdšafdskriis uff de gonze Weld midd sisch gebrochd. In Daitšlond hots viele Arwaidslose gewwe unn mer hot sisch eena gewinšd, wu des gonze Problem beheewe konn, des hot aa dezu gfiird, dass die NSDAP šdärga worre is.

Nazizaid unn Zwädda Weltkriech[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Es KZ in Aušwids

Im Januar 1933 is de Adolf Hitler vun de ašdargde NSDAP zum Raišskonzla ernennd worre, die drufffolschende Raišsdaachswahl hot soina Baddai die maischde Schdimme gebrung. Die Wahl war die ledschd, die Nazis henn õõgfonge die Demokradie abzubaue. Alle onnere Baddaie sinn vaboode worre unn wer gemeend hot, er müssd sisch gege es Rešim uffleene, der is vahafded worre. 1934 is de Raišspräsidend Hindenburg gešdorwe unn de Hitler hot sich "Raišskonzla unn Fiirer" nenne geloßd. Die Nazis henn ihr andisemidišes Progromm imma šdärga doršgezooche, vun aafängliše Diskriminierunge vun Judde is des bis zum Berufsvabood unn es Vabod vum Benudze vun effendliše Vakeasmiddl gonge. Am 9. November 1938 henn die Nazis die Bevelgarung gege die Judde uffgehedzd, die Synagoge unn Läde sinn zeršderd worre. Am selwe Daach hot de Abdronspord vun Judde in Kondsendradsionslaacha begonne. Aa Zigaina, Fraimaura, Homoseksuelle unn Õõhänga vun onnere religiese Mindahaide sinn midgenumme worre. In de KZs hot mer se sisch dodschaffe gelossd, die Šwäšere sinn midd Zyklon B vagasd worre. Aa Šwachhaid hot nedd in die Ideologie gebassd, Erbkronge sinn šderilisierd worre, Behinnerde hot mer umgebrochd. 1938 sin Eestraisch unn die daitsche Gebiede in de Dšechoslowakai annegdierd worre, Dšechie is als "Prodeggdorad Beeme unn Mähre" unner daitsche Kondroll kumme.

Krieschsvalauf in Oiropa

Es dridde Raisch unnerm Adolf Hitler is am eršde Sebbdemba 1939 iwwer Pole hergfalle, des gild als es Õõfangsdadum vum zwädde Weltkriech. Midde dorš Pole hän es Hitlerdaitšlond unn die Sowjedunion ä Linie fešdgemachd, wesdliš devuu hod Daitschlond annegdierd "gederfd", esdliš devun die Sowjedunion. 1940 is Dänemarg un Norwege besedzd worre. 1941 hot mer siš em Wešde zugewend. Wail die fronzesiš Grenz zu Daitšlondšdarg befesdichd gewessd is, hot mer eršd die Benelux-Šsaade iwwerfalle unn is donn vun Belgje aus in Frongraiš oigfalle. Die fronzesiš Armee hot domols als šdärgšd Armee in Airopa gegolde unn de Hitler hot awadded, das de Kriech ä paar Johr õõdauad, awwa noch ä paar Woch hot Frongraiš kabidulierd unn de grešde Dääl is vun Daitšlond besedzd worre, im Siede hot mer mim Vichy-Rešim en Marionedde-Šdaad gelossd. Noom afolgraiše Feldzuuch im Wešde hot de Hitler zamme mim fašisdische Idalie Siedošdairopa besedzd, donn issa noch Ošdairopa gezooche. Des hot siš long hiigezooche, wail aach die Daitše - wie schun Napoen - mim kalde russische Winda nedd zurešd kumme sinn un die Ausdehnunge vum Lond gewaldisch unnaschädzd hän. Aa noch Nordafriga hot mer Soldade gešiggd, wahrschains um zu vahinnere, dass die Alliierde vun do õõgraife, die USA sinn jo noom japåniše Õõgriff uff Pearl Harbor in de Kriech oigedrede. 1942 hot es Bladd begonne siš zu wende: die Sowjeds hewwe die Daitsche zerickgedrängd unn in Nordafriga hot ä Großoffensiv vun de Bridde, de Amerikåna unn de fraie fronzesiše Armee die Daitše unn Idaljener gešlaache unn sisch donn vum Siede dorš Idalje vorkämbfe kenne. 1944 sinn die Alliirde vun Großbridannje aus in da Normåndie gelonded unn henn vun do aus Frongraisch un die BeNeLux-Schdaade zerick erowwerd. Dodemid sinn drai Fronde endschdonne, die sisch vun Wešde, Siede unn Ošde aus noo Daitšlond bewegd hewwe. 1945 sinn die Alliierde noch Daitšlond naigezooche unn noo longe Kämbf is am 7. Mai die Kabiduladsion unnerschriwwe worre. De Kriesch hot ä hochi Õõzahl an doode Zivilišde midd siš gebrochd, haubdsäschlisch vaursachd doršs Nazidaitšlond unn die Sowjedunion, awwa aa Großbridannje hot viele Menše in de Dod gebombd.

Noogriechszaid[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Dodórsch doß die Soviets halb Pole ónägdiad un die Pole all no Weschde gejachd un ihne Schlesie un halb Oschdpraiße gäwwe hän - die onna Hälfd hänse selbad annegdiad - un doß die Pole donn alle Daidsche aus Schlesie un Oschpraiße un die Tscheche un Slowake alle Daidsche aus Beeme un Mähre vatriewe hen, gäbds in dänne Gebiede haid tatsächlisch koi daitschschbroochischi Gäbiede mea. Su hän mär jezad grad zwää'ähalb daitschschprochische Schdaade: die BRD, Eestraisch un dän daitsche Dääl vunde Schwaiz, awwe die Eestraischa un die Schwaiza hän ijane aischni Nazionalidääd un när die BRD is Daitschlond.

Bolidig[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Bolidisch Gliedarung[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Bunnäslänna[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Bolidisch Gliederung

Die Bunnäsrebubligg Daitschlond gliedad sisch bolidisch in 16 Bunnäslänna:

Flagg[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Flagge baim Hambacha Fešd

Die Flagg vun de Bunnesrepublik Daitšlond bschdehd aus drai glai große horizondale Balge, welle vun owwe noch unne die Farwe šwadds, rod unn gold hewwe. Es Saideverhäldnis is die Läng 5:3 zur Braid.

Ihrn Uršbrung hot die Flagg in de Befraiungsgriech gege de Napoleon im Johr 1813. Domols henn siš Fraiwilliše aus mehrere daitše Šdaade gemeld, um middzekämbe. Zammegšdelld worre is des Fraikor vum praißiše General Adolf von Lützow. Wail die Soldade jo aus vašiedene Šdaade kumme sinn, hawwa ihre Uniforme aa onneršd ausgsehe. Um ä oihaidliš Uniform zu šaffe, henn sie se schwarz oigfärbd un goldene Knebb unn rode Ärmelumschläg õõgbrachd. Šbäda henn siš die padriodiše Šdudende uff die Velgašlachd zerickbesonne unn die Fraikor zerickbesonne. Derre ihre Buršešaffde hawwe ä šwadds-rod goldeni Flagg õõgenumme. Aa die Farwe vun de HRR-Flagg ware šwadds-rod-gold unn so hot siš die Flagg zu em nadsionale Symbol endwiggeld. Die vašiedene šwadds-rod-goldene Flagge sinn awwa vun de Owriškaid vaboode worre unne es Benuddse vun denne hard bešdrafd worre. In dem Konteggsd hot mer de Farwe ä Bedaidung zugešbroche:

Aus de Šwäddse (šwadds) vun de Knešdšaft dorš bludiche (rod) Schlachde ons goldene (gold) Lišd vun de Fraihaid. - orra, wie mär inde Palz säähd: "Aus schwaadza Knäschdschafd dorsch roodes Blud zua goldne Fraihaid!"

Dodorš hot siš die Flagg aa zu em Symbol vun de Demokradie unn Fraihaid endwiggeld. Die Flagg in ihra haidiše Foam is vun Johann Philipp Abresch endwiggeld worre, die hot mer donn baim Hambacha Fešd uffm Hambacha Šloss gehissd. Die Flagg is donn vun de Revoludsionäre 1848 gešwengd worre unn is in de Paulskärš ghonge. Noom Kaisaraiš war des die offiziell Flagg vun de Waimara Republik unn donn ab em 23. Mai 1949 vun de Bunnesrepublik.

Wärdschafd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Die Anilin in LU, führend in de Schemieinduschdrie

Daitschlond is middem BIP vun 2,4 Billione Euro die greeschd Wärdschafdsmachd in Oiropa unn die verdgreeschd uff de Weld. In Daitschlond werd 2,4% vun de Wärdschafdslaischdung in de Londwerdschafd, 24,4% in de Induschdrie unn 73,5% im Dienschdlaisdungseggdor abrachd. Daitschlond is en rohschdoffarmes Lond, verfiechd awwa iwwer en paar, wie Silwa, Aise, Zinn, Induschdrieminerale, Edelsalze unn Bauschdoffe. Kohle werd hait in grooße Menge noch im Ruhrgebied, in Saksä unn im Saarlond abgebaud. In monsche Induschdriegebiede is Daitschlond führend, wie z. B. Audomobil-, Nudzfahrzaisch, elekdronische, Maschinebau unn Schemieinduschdrie. Schdarge Konkurrenz kummt awwa vun Schina: Dorschs Expordiere vun Induschdriegiida hot Daitschlond 1957 es Verainischde Keenichraisch als Ekspordweldmaischda iwwerhold, inzwische werd devuu ausgonge, dass die VR Schina Daitschlond iwwerhold hot. Daitschlond hot awwa noch en grooßes Wärdschafdswaggsdum, es hot 2006 bai 2,8% glesche. Monsche Wärdschafdswissenschafdla määne, Daitschlond wär aa weeche soim grooße Ekspordõõdail bessa aus de Wärdschafdskriis 2008 kumme als onnere Schdaade.

Die Oikommevadailung is In Daitschlond sehr uuglaisch: 2007 henn die raischsde 5% vun de Bevelkerung 46% vun dem Volksvermeege besesse, de raischsde Prozend besidzd 23% vum Volgsvermeege. Dem gescheiwwer schdehn zwee Driddl vun de Bvelgarung, wu faschd niks odda gar niks vadiend. Dodebai därf mär ned iwwaseje, daß die BRD noch voa gaaned so lange Zaid des Loand mid de reladiv glaischmääßichsd Vadailung vum Vameesche un aach Inkomme waa. Eha daß äm A. Müller-Aamagg un äm Lui Eahad ijane soziale Maagdwäddschafd unna de Kanzlan Kohl un Schreeda gaa gonz gesche de US-Kabidalismus ingedauschd worrn is un die Sozial Scheer sich als waida effnd.

Said 2002 hot Daitschlond zamme midd onnere oiropäische Schdaade de Euro (€) als Währung. Die Oifiarung hod zunärre Praisvadobblung bsunnasch bai däm Zaisch gfiad, des wo mär än jede Daach brauche duud. Dodemid hän donn die unnare Inkomme bis zu 50 % Wead valoore, während des bei hoche Inkomme faschd gaaned ufgfalle is.

Vakea[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Die erschde geplasderde Schdrooße sinn vun de Reemer õõglehd worre. Feschde Schdrooße sinn dodenach ärschd wirra mid de Afindung vum Audomobil gebaud worre. In Daitschlond isch 1932 unnam Kelna OB Adenaua die erschd Audobåån ereffned worre zwische Keln un Bonn. Donn hän die Nazis Audobahne gebaud fär die Trubbe schnell beweesche zu kenne. In de zwedde Hälfd vum 20. Johrhunnerd hot de Schdrooßevakea de Schienevakea abgeleesd. Daitschlond hot eens vun de dischdesde Schdrooßenedze uff de Weld, 12.531 km long sinn die Audobååne, 40.711 km die Bunnesschdrooße, 86.597 km die Londschdrooße, 91.520 km die Krääs- unn Gemäändevabinungsschdrooße. In Daitschlond schderwe nach wie vor viele Mensche im Schdrooßevakea, awonn die Zahl midd 3.648 Mensche im Johr 2010 ricklaifisch is.

Es Aisebahnnedz vun Daitschlond is 25.000 km long. Im Johr 1994 is die Daitsche Bunnesbahn (Weschd) unn die Raischsbahn (Oschd) in de Deutsche Bahn AG uffgonge. Des Unnernemme is en Schdaadsbedrieb unn organisierd en Grooßdail vum Schienevakea, awwa es gebbd aa 350 privade Unnernemme, welle die Schiene befahre losse. Es fahre waidahin Regionalzieg, fer Fernzieg schdehe 2000 km Schnellfahrschdregg zur Verfiechung.

Daitschlond verfiechd iwwer 550 Flughäfe- unn plädz, 16 devuu biede en indernadsionale Flugvakea õõ. De Flughaafe in Frongford is gemesse an de Õõzahl vun de Passaschiere de driddgreeschd, an de Frachd de greeschd Flughaafe in Oiropa.

Daitschlond hot en hohe Õõdail am Außehondel unn ekspordierd soi Induschdriegiida (siehe Wädrschafd). Desweege is es uff en guude Seehondel õõgewiese. De heggschde Umschlaach henn die Seehäfe in Hamburch, Wilhelmshave unn Bremerhave. De wischdigschde Oschdseehafe is in Libeck. Daitschlond hot aa en gud ausgebaudes Syschdem vun Binnewassaschdrooße, die wischdigschde Fliss sinn de Rhoi, Main, Moosel, Weser unn Elwe, daneewe gebbds aa wischdige Kanäl. In Diusburch befind sisch de greeschd Binnehaafe uff de Weld gefolgd vun Monnem.

Bevelkerung[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Die Geburderad liechd in Daitschlond bai 1,39 Kinner pro Fraa. Dodursch dudd die Bevelgerung singge, dorsch Oiwannerung schdaigd awwa glaischzaidisch di Õõzahl vun Auslänna. Am schdärgschde nemmd die Bevelkerung in de ehemolische DDR ab, do dorsch Binnewannerung viele Mensche in de Weschde ziehe.

Bevelgerungsendwigglung[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Die Bevelgerungsendwigglung in Gsamddaitschlond vun 1950 bis 2010:

Johr Oinwuhner Verännerung in %
1950 69.346.000
1955 71.350.000 +2,89
1960 73.147.000 +2,52
1965 76.336.000 +4,36
1970 78.069.000 +2,27
1975 78.465.000 +0,51
1980 78.397.000 -0,09
1985 77.661.000 -0,94
1990 79.753.000 +2,69
1995 81.817.000 +2,59
2000 82.260.000 +0,54
2005 82.438.000 +0,22
2010 81.752.000 -0,84

Schbrooche[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Kondinendalweschdgermonische Schbrooche

Es Hochdaitsche is in Daitschlond die Nadsionalschbrooch. Es Hochdaitsche is awwa aach ner aus de reschionale germanische Dialeggde endwiggeld worre, als Urschbrung vum haidische Schdandarddaitsch gelde verschiedene middel- un owwadaitsche Dialekt, voa allem die Reschion Sakse, Thiringe un Noadbayern. Die Dialeggde gliedan sisch in Owwerdaitsch, Middldaitsch (wozu aa es Pälzische gherd) unn Niederdaitsch. Niederdaitsch is awwa inzwische als aigeni Schbrooch aaerkannd worre. Dorsch Emigrande sinn viele Schbrooche noch Daitschlond kumme: Said de Õõwerbung in de 50er Johr leewe viele Idaljener in Daitschlond unn viele vun denne babble aa noch idaljenisch als Muddaschbrooch. Said de 60er Johr sinn aach viele Tirge oigewannerd vun denne viele keen Daitsch könne. Schbädaussiedla, also Daitsche, derre Familie johrhunnerdelong in Oschairopa gelebd henn, bringe unner annerem Russisch noch Daitschlond. Waidere Migrandeschbrooche sinn Polnisch, Griechisch, Schbanisch unn onnere Schbrooche. Außa de Dialeggde unn es Hochdaitsch gebbds noch waidere aagschdammde Minderhaide- unn Regionalschbrooche. Nord- unn Saterfriesisch sinn die germanische Schbrooche vun de Friese. Romani, ä indoarischi Schbrooch is vun de Sindi im Middlalda hergebrachd worre. De Schleswig hot frieher zu Dänemark gherd, deswege babble do aach noch uugfähr 50.000 Lait Dänisch Der Schbroochgemääschafd ihre Baddai is vun de 5%-Hürde ausgenumme, desweeg isch sie aa im schleswig-holschääische Londdaach vadrede. Die ledschde iwwerblaibsel vun de daitsche Slawe (Wende) sinn Owwersorbisch in de säksische Owwerlausidz unn Niedasorbisch in de brondeburgische Niederlausidz. Im Gegesadz zu Frongraisch genieße Minderhaideschbrooche in Daitschlond en gewisse Schudz.

Relischione[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Bis in die Schbääde Antike unn in s friehe Middelalda ware die haidnische Religione vun de Germane unn Kelde im haidische Daitschlond vorherrschend. Noodem die Fronge es Chrischdedum õõgenumme henn, henn sie aa õõgfonge daitsche Gebiede zu erowwere. Zu viele germanische Schdämm sinn bridische unn irische Missionare gschiggd worre um sie zu missioniere. Die Saksä wollde sisch nedd missioniere losse, also sinn sie abschlachded worre. Zu de Slawe im Oschde sinn Oschdsiedla aus Daitschlond kumme, die die chrischdlische Relischion midgebrachd hewwe unn die Slawe henn sie aa assimilierd. Die Kadolisch Kärsch hot im Middlalda es Leewe vun de Lait beschdimmd unn die daitsche Kuldur midgebräägd. Erschd midd de Zaid vun de Renaissance is de Oifluss vun de Kärsch gesunge. 1521 gild als Beginn vun de Reformadsion: De Martin Luther hot die Bigodderie unn die fehlende Biewelglaibischkaid vun de Kärsch õõgbrangad. Dodraufhin hot sisch die luderanisch Kärsch vun de Kadolisch Kärsch abgeschbalde. Mer hot sisch in Augsburg dodruff geainischd, dass jeeda Ferschd sisch aussuche derf, welle Konfession soi Raisch hot. Do Daitschlond jo territorial gsehe en Fliggedebbisch gewese is, hot es sisch midd de Relischion ähnlisch vahalde unn die Vadäälung vun de Religione is haid noch uugfähr genauso, es hot sisch awwa dorsch Binnewandarung aach schdarg verännerd. In de haidische BRD sinn zwar Schdaad unn Kärsch gedrennd, awwa de Schdaad hot ain Iwweroikumme midd de zwee Konfessione: Es werd Kärscheschdaier oigedriwwe, de Schdaad zahld Prieschda unn kärschlische Oirischdunge midd. Haid hänge rund 60% vun de Bevlgarung de chrisdlische Religion õõ, in de ehemolische DDR ner en Verdel.

Uugfähr een Driddl gherd keener Glaawesgemääschafd õõ, die hohe Õõzahl vun 75% im Oschde is dorsch die atheisdische Oischdellung vun de DDR zu erkläre.

Es Juddedum in Daitschlond hot ä längeri Gschischd als es Chrischdedum: Schun im reemische Dääl vun Daitschlond henn sisch uffgrund vun de Diaspora viele Judde in Schdädt niedagelasse. Viele daitsche Ferschde henn Judde in ihr Raisch geloggd, um vun derre ihre Erfahrung im Kaufmonnswese zu brofidiere. Es hot mehrere Progrom gewwe, awwa insgsomd is die Õõzahl geschiege bis sie in de Waimara Republik uugfähr 600.000 bedraache hot, also een Prozend vun de Gsamdbevelgarung. 1933 bis 1945 sinn viele Judde vun de Nadsionalsozialische umgebrochd worre odda gflohe, sodass ner 10.000 iibrisch ware. In de BRD hot sisch donn in de 50er de Zendralrad vun de Judde in Daitschlond gebild, die Zahl vun de Judde blieb awwa klää bis 1990. Noch de Wend sinn viele Judde aus Oschdairopa noch Daitschlond kumme unn hait ghere 106.000 Lait ä jiidische Gemää õõ, die Zahl vun alle Judde is awwa e bissel heher.

Dorsch Oiwannerung vor allem vun Tiirge hot de Islam ä schdargii Õõzahl an Midgliedan, mer gehd vun uugfähr 4 Millione (5% vun de Bevelgarung) aus. 732.000 daitsche Schdaadsbirga hänge dem Islam õõ, unn a die Õõzahl vun Konverdidde is im ledschde Johrzehnd schdarg õõgeschdiege.

Die Buddhischde in Daitschlond organisiere sisch in de Daitsche Buddhisdische Union unn derre ihre Õõzahl bedrägd uugfähr 250.000, dorsch die hohe Õõzahl an Konverdidde sinn ner die Hälfd devuu asiadische Oiwannerer, de Reschd maischd daitsche Schdaadsbirga.

fär zum Nóólese[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Kwällä[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

  1. § 23 Absatz 1 Verwaltungsverfahrensgesetz (Bund).
    Die Frage, ob unter deutsch rechtlich ausschließlich die hochdeutsche oder auch die niederdeutsche Sprache subsumiert wird, wird juristisch uneinheitlich beantwortet: Während der BGH in einer Entscheidung zu Gebrauchsmustereinreichung beim Deutschen Patent- und Markenamt in plattdeutscher Sprache das Niederdeutsche einer Fremdsprache gleichstellt („Niederdeutsche (plattdeutsche) Anmeldeunterlagen sind im Sinn des § 4a Abs. 1 Satz 1 GebrMG nicht in deutscher Sprache abgefaßt.“ – BGH-Beschluss vom 19. November 2002, Az. X ZB 23/01), ist nach dem Kommentar von Foerster/Friedersen/Rohde zu § 82a des Landesverwaltungsgesetzes Schleswig-Holstein unter Verweis auf Entscheidungen höherer Gerichte zu § 184 des Gerichtsverfassungsgesetzes seit 1927 (OLG Oldenburg, 10. Oktober 1927 – K 48, HRR 1928, 392) unter dem Begriff deutsche Sprache sowohl Hochdeutsch wie auch Niederdeutsch zu verstehen.
  2. Statistische Ämter des Bundes und der Länder: Gebiet und Bevölkerung – Fläche und Bevölkerung, Stand:31. Dezember 2013. Abgerufen am 7. Januar 2013.
  3. Statistisches Bundesamt: Statistische Wochenberichte – Bevölkerung, Soziales und Arbeit – Monatszahlen (PDF), Stand: 31. Dezember 2013. Abgerufen am 3. Februar 2013.
  4. Bevölkerungsdichte ungerundet: 81.992.599 Einwohner/357.340,08  km² = 226 Einwohner pro km². Berechnet am 3. Februar 2013.
  5. Vorläufige Ergebnisse der Bevölkerungsfortschreibung (PDF), Statistisches Bundesamt, Stand: 25. Juli 2012. Abgerufen am 7. August 2013.
  6. Internationaler Währungsfonds: World Economic Outlook Database, Stand: April 2012. Abgerufen am 8. Oktober 2012.
  7. Human Development Report Office: Germany – Country Profile: Human Development Indicators. Abgerufen am 16. März 2013.
  8. Entscheidung des Bundesverfassungsgerichts zum Grundlagenvertrag (Urteil vom 31. Juli 1973, Absatz-Nr. 54 – 2 BvF 1/73 – BVerfGE 36, S. 1 ff.: „[…] Mit der Errichtung der Bundesrepublik Deutschland wurde nicht ein neuer westdeutscher Staat gegründet, sondern ein Teil Deutschlands neu organisiert. […]“)

Websaide[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]