Ergewnisvazerrung

Vun Wikipedia
Dialegd: Schbaimarisch

Die Ergewnisvazerrung (uff Englisch Outcome bias) ischn Deng'gfehla, wuma baim ermiddle vunde Quwalided vunna Endschaidung mache dud, wonns vunde Endschaidung schun ä Ergewnis hodd. De Effeggd kummd vor allem donn vor, wonns selwe Vahalde zuna edische Vaurdailung fiehre dud wonns eja zuem schleschde als zuem guude Ergewnis fiehre dud, a wonns Ergewnis zufellsich isch.[1]

Des isch zwa ähnlisch zum Riggguggfehla awwa s'hodd doch makondi Unnaschied. The Riggguggfehla basierd uff Gedeschdnissvazerunge um die Aggtere zu bginschdische, awwa baide Ergewnisvazerrung guggdma schderga uffs Ergewnis als uff alle onnare Daade. Ma vasuchd so, die Endschaidung middm Ergewnis zu reschdferdische odda abzukonzle unn blended alles onnare dodrum herum aus.

Iwwabligg[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Ma beurdaild ä frijari Endschaidung ofd nochm endgildische Ergewnis, onschdadd nochde Quwalided vunde Enschaidung zu dem Zaidpungd zu gugge, wuse gdroffe worre isch unn uffgrund vun dem, was domols a bkonnd gwesd isch. Des ischn Fehla, wail känn Endschaidungsdräscha in die Zukunfd gugge konn un wisse konn, ob sisch ä mehr odda wenischer kalkulierdes Risiggo als des Beschde heausschdelle werd odda nedd. S'isch awwa ofd so, dasses tatseschlische Ergewnis vunna Endschaidung zufelisch zuschdond kummd unn oinische vunde Risigge guud ausgejen, awwa onnare hald nedd. Laid, wu vunde Ergewnisvazerrung boiflussd werren, machen donn die Endschaidungsdräscha fa die Ergwenis vaondwordlisch, wu die gaanedd hawwen kondroliere kenne, weilse des gaanedd hawwen boiflusse kenne. Dodzu saachdma a "Hinnahea bischd imma schlauwa" unn määnd, dassma des Gebabbl vun jemond, wu middm haidische Wisse määnd vagonge Endschaidunge wuma des Wisse noch nedd kabd hodd zum Baschbiel moralisch guud odda schleschd bwerde zu kenne, wesche der Ergewnisvazerrung nedd erndschd nemme muss.

De Baron unnde Hershey hawwen 1988 in Vasuche Laid midd kinschdlische Siduazione gbrochd, um des zu teschde.[2] Ä Baischbiel ischä Endschaidung, obma ä riskondi Oberazion onnem Padziend mache dud odda bessa nedd. Die Oberazion hoddä bkonde Wahschoinlischkaid faen Erfolsch. Die Laid hawwen des guude odda schleschde Ergwnis, des heesd de Padziend lewbd odda isch gschdorwe, gsachd krischd unn sinn donn gfrochd worre, wiese die Quwalided vunde Endschaidung vum Schirurg bewerde dun, zu obariere. Die Laid vunde Grubb, wus schleschde Ergwenis krischd hodd, hawwen gmäänd, das des ä schleschdi Endschaidung vum Schirurg gwesd isch, gons im Geschesadz zude Laid vunde Grubb, wuma des guude Ergewnis gewwe hodd.

"The ends justify the means" is an often used aphorism to express the Outcome effect when the outcome is desirable.

De Grund, warum Laid den Fehla machen, lischd inde Informazione, wuse im Momend vum Urdeel dodriwwa hawwen und benudzn, wonnse ä vagongene Endschaidung bwerde dun. Um des zu vamaide, derfma die Informazione nedd bnudze, wu erschd nochde Enschaidung vafieschba worre sinn unn muss efach gugge, was hoddma domols ald die Endschaidung gdroffe worre isch gwissd unn a blos des bnudze womma driwwa babbld.

Newe psischologische Experimend hoddma a gfunne, dass die Ergewnisvazerrung im wirglische Leewe a vorhande isch. Ä Schdudije, wu die Bwerdung vunna Laischdung vun Fussballschbiela dursch Traina unn Jounalischde unnasuschd hodd, hodd ergewwe, dass die Laischdung vun Schbiela iwwa gonse Schbiel wesendlisch bessa burdailt worre isch, wonnde Schbiela eja ä gligglisches Doa gschosse hodd, alsn uugligglische Fehlschuss kabd unn zum Baischbiel bloss die Ladd gdroffe hodd.[3]

Guggschd a uff[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Vawais[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

  1. Francesca Gino, Don A. Moore, Max H. Bazerman, 2009, No Harm, No Foul: The Outcome Bias in Ethical Judgments, ssrn 1099464, Harvard Business School Working Paper, No. 08-080.
  2. Jonathan Baron, John C. Hershey, 1988, Outcome bias in decision evaluation, Journal of Personality and Social Psychology, 54(4), Seiten 569–579, doi 10.1037/0022-3514.54.4.569
  3. Romain Gauriot, Lionel Page, 2019, Fooled by Performance Randomness: Overrewarding Luck, Review of Economics and Statistics, 101(4), Seiten 658–666, doi 10.1162/rest_a_00783