Rhoiewene

Sadellideufnahm von de Rhoiewene und de Middelgebirsche ausserum, owwe links de Pälzerwald und d Vogese, in de Midde de Rhoigrawe als Diagonale vum gonze Bild, räschds devun Schwazwald und owe de Orewald, zwische dänne de Kraichgau, räschds unne de Bodesee un die Alb, gonz owwe es Rhoiknie mim Daunus.

D Rhoiewene isch der im Sproochgebrauch iwliche Name für de Owwerrhoigrawe. Sie fängt in Basel åå und geht ugfähr bis Määnz. Manche Lait sage a Rhoidal, was awwer ned stimmt, wail d Rhoiewene koi Dal isch.

Entstehung

D Rhoiewene isch durch en Grawebruch entschtanne. D Erdkruschte zwische de haidige Vogese und em Pälzerwald uf de oine Said und em Schwazwald und em Odewald uf de annere Said, hot sich ufgwelbt, bis sie in de Midde während dem Terziär un em Quartär oigebroche isch. Es isch zwische dene Middelgebirge en 40 Kilomeder braider un 300 Kilomeder longer Grawe entschtanne, wu sich mid Sedimend gfillt hod. Er scharded am Kaiserschduul, ged am Könichschduul vorbei bis zuam Taunus hinner Frangford. Di gräschde Mäschdischgeid, wie ma in da Geologie sescht, hawwe di Sedimende mid um di 3500 Meder bei Monnem. A hait sin di Verwerfunge am Grawerond und dief unne noch in Bewegung. Vor allem seidlische Verschiewunge losse sisch feschdschdelle un månschmol sin dorursch aa kläne Erdbewe zu schbiare. Vom vulkånische Kaiserschduul abgeshe isch de Owerflech vun dem Grawebruch ziemlich ewe. De Rhoi, der vorher durch die Burgundisch Pfort Richtung Middelmeer gflosse isch, fliesst seidher durch die Rhoiewene und hot ere ihrn Name gewwe.

Bligg vum Melibogus zua Haadt

Bsiedlung

In de Rhoiewene hods, wie die Funde zaische, schun frieh die ärschde Siedlunge gäwwe. Haid sin die Medropolreschione Rhoi-Mõõ midde Schdedt Binge - Määnz - Frongford - Offebach - Damschdadt un Rhoi-Negga mid Naischdadt - Monnem-Ludwichshafe - Schbaya - Worms - Haidlbärsch un Brusel prächnd un mea siedlich vum Pälza Schbroochgebied die Drinadzional Medropolreschion Owwarhoi mid Kallsruh und Strõõßburg, Fraiburch im Breisgau, Miehlhause (im Elsass) un Basel. Di greeschte Städt in de Rhoiewene sin Freiburg im Breisgau, Strooßburg, Kallsruh, Monnem und Ludwichshafe.

Wärdschafd

Eelbump wie ma se aach im Ried als gsien hod.

Die ginsdiche Vakeasbedingunge hän schun said de frieheschde Voazaid aach de Hondl gfärdad - haid is Frongford es Bongge- un Bängschdazendrum, Ciba - Anilin - Merck - Heegschd sin bekannde Schemie- un Pharmaziefirme. Ändlong vum Rhoi wärd inde aal Mäanda Kies un Sand gebuddld, in Päschlbronn is die äldschd Eel­quell, im Ried hänse die Färderung inde 90er oigschdelld, aber 2018 widder õõgfange. Un in Landach 2008 õõgfange.

Mid Rhoihesse, Palz un Baade lieje die drai greeschd Woi­baugebiede im Rhoigrawe, denewwa is do es Haubdõõbaugebied vun Tabag, Zuggariewe un Schbaarchl un die Osdhäng - Schwaz- un Orewald - sin bekannd fär iane Obschdwässale un Obschdwoi.

Lings un Quelle

• http://www.oberrheingraben.de
• Meyers Großes Konversations-Lexikon, Bõnd 14. Leibdsch 1908, S. 872.
• kaiserstuhl.eu: Der Oberrheingraben (mim Schichdemodell)
• Regio Rhein-Ried: Oberrhein geologisch-historisch
• Biggi Kalk: Mein Weinheim (Alzay-Woinm als än geolochischa Fundord)