Schriese

Vun Wikipedia


Wappe Daitschlandkard
Wappe vun de Stadt Schriese
Schriesheim
Daitschlandkard, Position vun de Stadt Schriese vorghowe
49.4736111111118.6591666666667121Koordinaten: 49° 28′ N, 8° 40′ O
Basisdate
Dialekt: Rhåifränggisch
Hääptvariant: Pälzisch
Rechionalvariant: Kurpälzisch
Bunnesland: Bade-Wirddeberg
Regierungsbezirk: Kallsruh
Krääs: Rhåi-Negger-Kreis
Heche: 121 m ü. NHN
Fleche: 31,7 km²
Aiwohner: 14.897 (20.10.2023).
Bevelkerungsdicht: 470 Eiwohner je km²
Boschtläätzahl: 69198
Voawahle: 06203, 06220
Kfz-Kennzääche: HD
Gmäändschlüssel: 08 2 26 082
Stadtgliderig: 3 Schdadtdeil
Adress vun de
Stadtvawaltung:
Friedrichstraße 28-30
69198 Schriesheim
Websait: www.schriesheim.de
Owwerberjameischder: Christoph Oeldorf (Fraije Wähler)
Laach vun de Stadt Schriese im Rhåi-Negger-Kreis
Kard
Kard
Schriese
Schdrahleburg
S Alde Rothaus

Schriese is e Schdadt im Rhåi-Negger-Krais, ugfähr 8 km nerdlich vun Heidelberg.

Geographie[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Di Gemaagung vun Schriese liggt an de Bergschdrooß, deels im Oulewald (wie ma in Schriese sescht) un in de Rhåiewene. Vun de 3.167 ha Gemaagungsfläsch sin 1.853 ha Wald, 930 ha Landwerdschafdlische Fläsche, dodevu 100 ha Wingerd (mid de Wåilage Kuhberg, Madonneberg, Schloßberg un Schdaudeberg, Großlag Riddersberg), 384 ha sin bebaud[1]. Di diefschde Schdell vun da Gemaagung ligt mid 101 m in da Rhåiewene, di hegscht Erhewung is mid 544 m im Siedoschde, uffem Dossemer Kopp.

Zu Schriese ghere seit 1972/1973 di Derfer Aldebach un Orschebach, beede im Oulewald.

Geologie[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Di Gemaagung vun Schriese hot Ådeel am Krischdalline Odewald mit Heidelberjer Granit un am Bundsandschdåå-Odewald mid Schichde vum Unnare bis zum Owware Bundsandschdåå, dazwische is e vulkanisches Gschdein ausem Rodliggende (Perm, Erdalderdum) uffgschlosse, de Quaazporphyr, wu im uffgegewwene Schdååbruch am Eelberg abgebaut worre is. Im Wesde, in de Rhåiewene bilde Sedimende ausem Quatär de geologische Unnergrund. Am Fuß vun de Berge hot di Kånzlbach en Schwemmfäscher uffgschitt. Do druff liggt aa di Aldschdadt vun Schriese.

In Schriese gibts e paa geologische Bsunnerheide. Im Weide Dal ligt di Baryt-Schlucht, en Baryt-Gang, wu ma abgebaut hot. Im Bergwerg Grub Anna-Elisabeth am Branich is aa en Barytgang abgebaut worre, wu Kupfer-, Kobald-, Silwer-, Eiseerz enthalde hot. Des Bergwerg is 1473 s erschdemol erwähnt worre un waa, mid gräßare Unnerbreschunge, bis 1817 im Betrieb. Heit kanns als Bsucherbergwerg bsischdischt werre.

En bsunnarer Pyroxenit, wu-s bloß bei Schriese gibt, is in da Wisseschaft Schriesemit genannt worre.

Gschicht[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Im Johr 764 is Schriese s erschdemol, als Scriezesheim, in-ere schpeder abgschriwwene Urkund vum Kloschder Ellwange schrifdlisch erwähnt worre. Di Herre vun Schdrahleberg hawwe um 1235 rum di Schdrahleburg als ehrn Sitz gebaut. Wahrscheints fimpf bis zäh Johr schbäder hawwe se newam Dorf Schriese e befeschdischde Schdadt ågelegt. 1347 is Schriese an de Palzgraf vun Heidelberg kumme. 1570 hot Schriese di Schdadtreschde verlore. 1500 is Schriese Sitz vun de Schriesemer Zent worre. Im 19 Jh. hots e großi Auswanderungswell noch Amerika gewwe. Im Johr 1964 hot Schriese widder di Schdadtreschde zurick grigt.

Kuldur[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Sehenswirdischkeide[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

  • Schdrahleburg, ab 1235
  • Hischdorisches Silwer- un Vitriolbergwerg Grub Anna-Elisabeth (Schaubergwerg)
  • Aldes Rothaus vun 1684
  • Kadolische Kärsch Mariä Himmelfaht 1711
  • Evangelische Kärsch 1748-51
  • Fußgängerschdeg (2001) an da Kånzlbach endlång un deils driwwer weg
  • Rämischer Keller, vum rämische Gutshof ins neie Rothaus versetzt
  • Jidischer Friedhof, belegt 1874 bis 1935
  • Museum Théo Kerg (luxeburjischer Moler un Bildhauer)

Feschde[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Als erschdes Wåifeschd in da Gejend werd Åfang Mätz da Mathaisemajgd gfeierd. Di Schriesemer Kerwe is Åfang Sebdember. Aldebach feiert sei Kerwe im Mai, Orschebach im Ogdower.

Pattnaschafd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Seid 1984 bschdeht e Pattnaschafd mid da Gemeinde Uzès (Département Gard, Région Languedoc-Roussillon) in Sidfrånggreisch.

Dialegd[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Schriese is äner vun de ledschde Orde, wu sisch der Lambdazismus im Kurpälzische bis heit ghalte hot. Dodebei kann e „d“ zwische zwee Vokale zumne „l“ werre. Vum endschbreschende Buschdawe Lambda im Grieschische hot der Lambdazismus soin wisseschafdlische Name. Frieher wa des Phänomen zwische Månnem un Ewwerbach weit verbreit. So dut ma in Schriese en Gaul reile un beaaweit de Bolle.[2] Sätz wie "gewwe se ma mol a paa vun denne scheene role (rote) ebbl", heart ma heit awwer kaum noch.

Im Netz[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

Änzlnochweis[Schaffe | Om Gwelltegschd schaffe]

  1. https://web.archive.org/web/20160806110325/http://www.schriesheim.de/index.php?id=317
  2. Schriese auf den Mund geschaut (Schriese.de 26.09.2010)